Muchowskie Łąki

Muchowskie Łąki

25 listopada 2017 Wyłączono przez admin

Jest to rozległy kompleks łąk porastających płaskie i silnie podmokłe fragmenty w zachodniej części parku, gdzie wiosną i latem można podziwiać kwiatowe spektakle w tym rozległe łany kosaćców, firletek, chabrów i mieczyków. Jest to jedno z bardziej znanych miejsc w parku, które swoją popularność zawdzięcza letniemu festynowi Muchowskiej Kosy. 


Typ ochrony: florystyczny

Data utworzenia: brak

Powierzchniaok 150 ha

Powiat: Jaworski

Gmina: Męcinka

Nadleśnictwo: Jawor


Położenie: Łąki znajdują się na Pogórzu Kaczawskim, wchodzącym w skład Pogórza Zachodniosudeckiego. Obiekt zlokalizowany jest dokładniej na południowy zachód od wsi Muchów, w całości na terenach określanych jako Kopanina, w zachodnim fragmencie Parku Krajobrazowego „Chełmy” przy drodze pomiędzy miejscowościami Muchów i Nowa Wieś Wielka. Od wschodu graniczy z kompleksami leśnymi nazwanymi jako Las Świniec.

Budowa: Jest to teren w miarę płaski, gdzie różnice wysokościowe osiągają 40 m (najniższy punkt 340 m n.p.m., najwyższy 380 m n.p.m.). Całość łąk obejmuje zlewnię potoku Kamiennik będącego prawym dopływem Kaczawy. Podłoże budują głównie gleby torfowe i porolne gleby z dobrze wykształconym poziomem próchniczym o odczynie lekko kwaśnym.

Flora: Zróżnicowana. Występują tutaj wyłącznie ekosystemy łąkowe, z czego największe powierzchniowo są zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) z dominującą w krajobrazie trzęślicą modrą. Obejmują one głównie środkowe i zachodnie stoki o wysokim poziomie wód gruntowych. Występuje na nich bogata populacja kosaćca syberyjskiego, która jest uznawana za jedną z największych w Sudetach. Oprócz niego można tutaj wyróżnić bukwicę zwyczajną, czarcikęsa łąkowego, przytulie północną, omanu wierzbolistnego, firletkę poszarpaną, dzięgla leśnego, krwiściągu lekarskiego oraz komonice błotną. Z chronionych roślin występują bogate populacje mieczyka dachówkowatego, kukułki szerokolistnej i pełnika europejskiego oraz największa kaczawska populacja kosaćca syberyjskiego, który szczególnie obficie występuje we wschodnich fragmentach na styku z młakami. Niektóre gatunki występują na tyle powszechnie, że w okresie szczytu swojego kwitnienia całkowicie dominują w krajobrazie łąk trzęślicowych. Do takich gatunków należy czarcikęs łąkowy, krwiściąg lekarski, przytulia żółta i oman wierzbolistny.


We wschodnich i północnych miejscach o wilgotniejszym podłożu wyróżniono łąki kaczeńcowe (Calthion palustris) i łąki ostrożeniowe (Cirsietum rivularis) z charakterystycznym dla tego typu ekosystemu ostrożeniem łąkowym. Na wilgotnych terenach możemy wyróżnić liczne gatunki turzyc i sitów, wśród których kwitną liczne rdesty, starce, pępawy i inne gatunki ostrożenia. Wśród rzadkich lub chronionych roślin można wyróżnić kukułkę Fuchsa, listerę jajowatą, kosaćca syberyjskiego, turzycę Davalla i rutewkę żółtą. W większej odległości wysięków i na suchszych glebach wykształcają się różnego rodzaju zbiorowiska łąkowe żyznych łąk kośnych wilgotnych trwale lub okresowo, które są półnaturalnymi siedliskami pochodzenia antropogenicznego wykształcającymi się na eutroficznych, niezabagnionych glebach mineralnych oraz podsuszonych madach. Największy powierzchniowo w łąkowym krajobrazie jest zespół wyczyńca łąkowego (Alopecuretum pratensis) z dominującą trawą wyczyńcem łąkowym. Jest to zwarta, niemal monogatunkowa ruń z niewielkim udziałem innych roślin. Jedynie w wilgotniejszych fragmentach występują gatunki typowe dla łąk trzęślicowych jak olszewnik kmninkolistny, koniopłoch łąkowy, przytulia północna, przytulia właściwa i bukwica lekarska. Na tutejszej roślinności pasożytuje kanianka pospolita.

Niewielkim powierzchniowo siedliskiem nieleśnym są niżowe łąki świeże użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), których płaty w rozproszeniu notowane są na całym obszarze, głównie na suchszych fragmentach. Stwierdzono tu występowanie licznych gatunków charakterystycznych dla łąk świeżych, takich jak rajgras wyniosły, barszcz zwyczajny, marchew zwyczajna, przytulia zwyczajna, a także gatunki występujące na wilgotniejszych siedliskach łąkowych, m.in. krwawnik pospolity,  koniopłoch łąkowy, olszewnik kminkolistny, krwiściąg lekarski, bukwica lekarska. Wśród gatunków chronionych i rzadkich na Dolnym Śląsku notowane są: centuria pospolita, selernica żyłkowana i czosnek kątowaty. W środkowo-wschodnim fragmencie występują niewielkie tereny torfowisk przejściowych o charakterze młak i turzycowisk. Tereny te są wysoce zagrożone przez zarastanie drzewami typowymi dla terenów wilgotnych tj. wierzbami, topolami i olchami, które stopniowo tworzą tu łozowiska czyli łęgi wierzbowe (Salicetum albo-fragili). Zadrzewienia te ciągną się wąskim pasem wzdłuż cieków wodnych oraz w wilgotniejszych fragmentach terenu. W drzewostanie dominuje wierzba biała i wierzba wiciowa otoczone licznymi pasami roślin zielnych jak krwawnica pospolita, żywokost lekarski, wietlica samicza, trzcina, pałka szerokolistna i inwazyjny rdestowiec.

Fauna: Stosunkowo bogata. Szczególnie dotyczy to bezkręgowców, gadów i ptaków. Łąka jest odwiedzana przez liczne gatunki motyki, chrząszczy i ważek. W miejscach słonecznych można napotkać jaszczurkę zwinkę i żyworódkę, żmiję zygzakowatą, padalca i zaskrońca zwyczajnego. Czasem na łąkę zawitają muflony, sarny, zające oraz dziki, dla których duże połacie łąk jest ważnym miejscem żerowania. Na wilgotniejszych fragmentach oraz przy ciekach wodnych można zaobserwować płazy. Stwierdzono występowanie m.in. żaby trawnej, ropuchy szarej, kumaka nizinnego, traszki zwyczajnej i rzekotki drzewnej.

Ze względu na występowanie krwiściągu lekarskiego i czarcikęsa łąkowego tereny te są potencjalnym stanowiskiem lęgowym modraszka telejusa, modraszka nausitousa i czerwończyka nieparka a także innych rzadkich motyli, w tym dostojka adype i rojnika morfeusza.

Zagrożenia: Niewielkie. Cały zespół łąk jest jednym z najważniejszych obiektów turystycznych gminy. Coroczne koszenie łąk pod koniec lata (konkretnie w lipcu) stanowi wielkie święto nazywane „Muchowska Kosa”. Całość prac ma bardzo duże znaczenie dla roślinności bowiem zbiorowisko łąk ostrożeniowych jest typowym zbiorowiskiem antropogenicznym. Bez koszenia, łąki zmienią swój charakter na skutek naturalnej sukcesji. Na łąkę wkroczą ekspansywniejsze byliny (m.in. wiązówka błotna, nawłoć kanadyjska), co w konsekwencji doprowadzi do powstania trzcinowisk lub ziołorośli zagłuszających niektóre gatunki roślin. Poprzez odpowiednie terminy koszenia planowane jest ograniczenie zasięgu ekspansywnych gatunków jak wrotycz pospolity i trzcinnik piaskowy, które powodują wycofywanie się chronionych gatunków. Jak widać Muchowskie Łąki są rzadkim przykładem w skali kraju, gdzie aktywnie promuje się ochronę przyrody.

Zależnie od źródła na terenie planowane lub projektowane jest wiele form ochrony. Od dwóch niewielkich użytków ekologicznych obejmujących torfowisko na wschodzie obszaru i łąki ostrożeniowe a północy, po objęcie całego kompleksu w ramach użytku lub rezerwatu przyrody. Na chwilę obecną Łąki Muchowskie przynależą do obszaru Natura 2000 Góry i Pogórze Kaczawskie.


Inne: Gminna akcja „Muchowska Kosa” to jeden z ważniejszych elementów gminnej turystyki. Strona gminy Męcinka tak opisuje całe wydarzenie (link):

W celu ochrony trzęślicowych łąk podgórskich należy je corocznie ręcznie wykaszać. Rolnicy zamieszkujący tereny podgórskie w Parku Krajobrazowym „Chełmy” często posługują się kosą jako jedynym narzędziem. Każdego roku w miesiącu lipcu organizowana jest impreza o zasięgu ponadnarodowym z udziałem polskich, czeskich oraz niemieckich rolników „Muchowska Kosa”, która ma na celu upowszechnienie wiedzy na temat ochrony łąk podgórskich oraz wskazanie rolnikom korzyści wynikających z przyjaznego dla środowiska utrzymania unikatowych łąk i gospodarczego ich wykorzystania. Podczas festynu odbywa się  konkurs ręcznego koszenia kosą określonej powierzchni łąki, konkurs układania bukietów i kompozycji z kwiatów łąkowych, a także konkurs przyrodniczy dotyczący flory i fauny występującej na terenie Parku Krajobrazowego „Chełmy”.

Mimo dużej popularności nie jest to miejsce o dużej sieci szlaków turystycznych, dokładniej:

  • czarny szlak łącznikowy, który łączy Lipę z Muchowem
  • ścieżka dydaktyczna Las Świniec, której przystanki występują przy wschodniej granicy łąk

Poza tym w sąsiedztwie Łąk Muchowskich stworzono dwie pętle będące ścieżkami spacerowymi, dokładniej niebieski ścieżka tworząca pętlę Muchów-Mszana oraz ścieżka Muchowski Las-Mokra Łąka na zachód od wsi.

Wrażenia ogóle: Stosunkowo pozytywne. Muchowskie Łąki stanowią jedną z głównych atrakcji przyrodniczych regionu, głównie dzięki słynnej „Muchowskiej Kosie”, w czasie której przeprowadzany jest prawdziwy festiwal rozsławiający zarówno miejscowość jak i okoliczną przyrodę. Pod względem turystycznym teren jest dobrze zagospodarowany, posiada odpowiednie oznaczenia, przeprowadzony jest szlak oraz umiejscowione są tutaj liczne tablice informacyjne o łąkach, okolicy i działalności leśniczych. Pod względem bioróżnorodności Muchowskie Łąki cechuje duże bogactwo. Szczególnie interesująca jest tutejsza populacja kosaćca syberyjskiego, która należy do największych w Sudetach. Poza nimi na łąkach można podziwiać liczne rzadkie i chronione rośliny jak storczyki, pełniki, zimowity i wiele gatunków z siedlisk łąk trzęślicowych, kaczeńcowych i kwietnych łąk użytkowanych ekstensywnie.

Obszar leży w przyrodniczym sercu parku krajobrazowego, gdzie sąsiaduje z kilkoma tutejszymi rezerwatami przyrody (Wąwóz Lipa, Wąwóz Siedmicki, Mszana i Obłoga) i innymi przyrodniczymi perełkami (Wąwóz Nowowiejski, Storczykowe Wzgórze, Czartowska Skała). Mając dużo czasu, można ułożyć plan zwiedzania na wiele godzin przyjemnego wędrowania po parku i oglądania tutejszej flory oraz fauny. Same łąki najlepiej jest odwiedzać w czerwcu i lipcu, kiedy to przypada szczyt kwitnienia występujących tu gatunków.


Informacje praktyczne:

  • dobry dojazd, łąki zlokalizowane są blisko lokalnych dróg oraz drogi gminnej 365. Najłatwiej dotrzeć jest tutaj z Muchowa (od strony starego cmentarza) lub podążając czarnym szlakiem
  • teren bardzo łatwy do zwiedzania, głównie ze względu na wybitnie płaski obszar oraz występowanie dróg i ścieżek. Jedynie wejście na bardziej podmokłe fragmenty z kosaćcami i storczykami mogą stanowić większe wyzwanie, szczególnie po okresach obfitych opadów deszczu
  • w bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się kilka chronionych obszarów jak rezerwaty przyrody (Mszana i Obłoga, Wąwóz Lipa i Wąwóz Siedmicki) a także pomniki przyrody (Czartowska Skała, Lipa Anna). Poza tym liczne są tutaj tereny cenne przyrodniczo (Storczykowe Wzgórze, Las Świniec, Muchowski Las, Mokra Łąka, Wąwóz Nowowiejski)
  • najlepsze przyrodniczo terminy do zwiedzania: maj (storczyki), czerwiec (mieczyki, kosaćce, pełniki), lato (przytulie, lilie, chabry, omany), sierpień (Muchowska Kosa)