Pomniki Przyrody w Ligocie Strupińskiej
19 stycznia 2020Jest to niewielki i zapomniany park przypałacowy na Wzgórzach Strupińskich, gdzie spotkać można serię pomnikowych drzew, w tym dorodne dęby stanowiące miejsce żerowania chronionych owadów. Obiekt pozostawia mieszane uczucia, głównie z powodu wieloletnich zaniedbań, których skutkiem jest niemal całkowite zatracenie parkowego charakteru tego miejsca oraz utrata walorów przyrodniczych.
Typ: pomnik przyrody
Data powołania: 1995
Powiat: Trzebnicki
Gmina: Prusice
Nadleśnictwo: Oborniki Śląskie
Akty prawne: Uchwała Nr IX/83/95 Rady Gminy Prusice z dnia 10 marca 1995 roku. W sprawie uznania drzew, krzewów i głazów narzutowych za pomniki przyrody i objęcia ich ochroną.
Ligota Strupińska ulokowana jest na Wzgórzach Strupińskich stanowiących fragment rozległego Wału Trzebnickiego. Wszystkie tutejsze pomniki przyrody ulokowane są na terenie dawnego parku pałacowego i jego bezpośredniej okolicy. Sam pałac został wybudowany w 1890 r. w stylu neobarokowy na planie nieregularnego czworoboku z cylindryczną wieżą. Prawdopodobnym fundatorem i jednocześnie właścicielem pałacu była Agnes von Bourtales z domu Schutlich. W 1937 roku właścicielem pałacu został Araulf von Gillern. W podobnym czasie co budowa pałacu rozpoczęto tworzenie okalających go założeń parkowych. Do elementów charakterystycznych należała sieć niewielkich kanałów oraz potoków poprzedzielanych niewielkimi mostkami i kładkami, z których do obecnych czasów zachowały się metalowe mocowania jednej z kładek. W drzewostanie parku występuje bardzo wiele dorodnych drzew, z których tylko część została objęta ochroną pomnikową.
Z 14 pomników, tylko 3 rosną poza dawnym parkiem jednak w bliskim sąsiedztwie, są to:
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 580 cm i wysokości całkowitej 13 m. Okaz rośnie przy drodze leśnej prowadzącej wzdłuż drogi idącej wzdłuż brzegu zadrzewień na północny-zachód od pałacu. Drzewo jest martwe, jednak wciąż stojące. Posiada masywny pień ze śladami po odpadniętej korze oraz licznymi śladami żerowania owadów i owocnikami grzybów. Korona praktycznie nieistniejąca, pozostały pojedyncze kikuty po konarach, większość gałęzi i kory leży u podnóża drzewa.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 405 cm i wysokości całkowitej 25-30 m. Okaz rośnie przy drodze leśnej prowadzącej w kierunku północnym wzdłuż zachodniej granicy łąki. Dąb posiada długi i prosty pień oraz wysoko ulokowaną koronę o pojedynczych konarach. U podstawy widoczne są ślady próchnienia oraz ubytki w pniu. Elementem charakterystycznym jest dorodny okaz bluszczu pnący się na całej długości pnia i sięgając po koronę.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 430 cm i wysokości całkowitej 21 m. Okaz rośnie w zadrzewieniu pomiędzy dwoma łąkami na północ od pałacu, tuż przy niewielkim cieku wodnym. Drzewo posiada masywny pień o szerokiej podstawie, który na wysokości 3 m rozdziela się na dwa potężne konary. Korona dobrze rozwinięta, jednak z licznymi ubytkami gałęzi. Na drzewie widać liczne ślady po odłamanych konarach, ubytki oraz ślady próchnienia i żerowania owadów.
Pozostałe drzewa ulokowane są na terenach parku oraz w bezpośredniej bliskości pałacu:
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 410 cm i wysokości całkowitej 25 m. Okaz rośnie w północnej części przypałacowego parku, kilka metrów od granicy zadrzewień i łąki. Drzewo ma nisko osadzoną i dobrze rozgałęzioną koronę z licznymi długimi konarami jednak także ze śladami po odłamanych gałęziach. Cechą charakterystyczną jest bardzo duży ubytek wgłębny w pniu.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 440 cm i wysokości całkowitej 19 m (obecnie 4 m). Okaz rośnie w południowej części parku, niecałe 30 m od drogi głównej. Drzewo zamierające z widocznymi śladami żerowania kozioroga dębosza, licznym odpadnięciem kory oraz niemal całkowicie martwą koroną. Drzewo martwe, powalone w trakcie jednej z wichur na przełomie 2019/2020 r. Obecnie widoczny jest sterczący masywny pień z odpadniętą koroną odsłaniającą liczne korytarze po larwach chrząszczy. U podstawy leży reszta pnia wraz z licznymi konarami i uschniętym listowiem co wskazuje, że w trakcie upadku okaz był wciąż żywy.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 380 cm i wysokości całkowitej 23 m. Okaz rośnie w północnej części przypałacowego parku, kilka metrów od granicy zadrzewień i łąki. Posiada przechylony pień oraz słabo wykształconą koronę rozgałęziającą się na kilka łukowato wygiętych konarów. Na pniu widać liczne ubytki oraz listwy mrozowe. Część pnia jest porośnięta bluszczem, który gęsto ścieli się także w runie naokoło drzewa.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 430 cm i wysokości całkowitej 24 m, okaz rośnie w południowo-wschodniej części przypałacowego parku, przy zjeździe z drogi głównej. Drzewo posiada strzelistą i dobrze rozwiniętą koronę o wielu grubych konarach ułożonych niemal pionowo. Na pniu widać niewielkie ubytki i ślady po ułamanych konarach. Od północnej strony pień jest gęsto porośnięty mchami. Jest to najlepiej prezentujący się dąb wśród wszystkich pomnikowych drzew w parku.
- Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa) o obwodzie 280 cm i wysokości całkowitej 24 m (obecnie 5-6 m), okaz rośnie bezpośrednio od wschodniej strony pałacu. Drzewo ma złamany pień główny oraz liczne ślady po uszkodzeniach konarów i pnia. Mimo wszystko lipa żyje i wypuszcza nowe gałęzie.
- Sosna rumelijska (Pinus peuce) dwa okazy o obwodach 250 i 251 cm oraz wysokości całkowitej wynoszącej odpowiednio 25 i 27 m, oba drzewa rosną obok siebie, ok. 70 m na północny wschód od pałacu. Posiadają długie i proste pnie rozgałęziające się na wysokości 4-5 m z wysoko osadzonymi koronami o parasolowatym kształcie. Sosny cechuje względnie zła kondycja, na okazach notuje się liczne suche gałęzie (miejscami ponad 50% korony) oraz ślady żerowania szkodników.
- Robinia biała (Robinia pseudoacaccia) dwa okazy o obwodach 390 i 480 cm oraz pierwotnej wysokości całkowitej wynoszącej odpowiednio 17 i 23 m, obecnie znacznie mniej ze względu na złamanie pni. Oba drzewa rosną na wschód od pałacu, po obu stronach budynku służącego dawniej za obiekt mieszkalny. Akacja ulokowana od południowej strony wykazuje silne uszkodzenia, m.in. pień ułamany na wysokości 3 m oraz liczne ubytki i złamania gałęzi. Drugie drzewo ulokowane po północnej stronie również ma ułamany pień, jednak tylko w szczytowej części. U podstawy widoczne są liczne odrosty przysłaniające pokrój akacji.
- Klon polny (Acer campestre) o obwodzie 150 cm i wysokości całkowitej 22 m, okaz rośnie przy drodze leśnej w przypałacowym parku, na zachód od pałacu. Drzewo posiada lekko wygięty pień o słabo rozwiniętej koronie z drobnymi i cienkimi konarami, jednak charakteryzuje się względnie dobrą kondycją nie licząc pojedynczych suchych konarów oraz odpadniętej miejscami kory.
- Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) o obwodzie 180 cm i wysokości całkowitej 20 m. Okaz rośnie niecałe 50 m na północny zachód od pałacu pośród zadrzewień parku. Posiada masywny i prosty pień z wysoko osadzoną koroną o licznych ale krótkich gałęziach, przy czym wiele z nich jest martwych (ok. 30%). Pień posiada liczne wgłębienia oraz blizny po odpadniętych konarach. W bezpośrednim sąsiedztwie rośnie drugi żywotnik o zbliżonych rozmiarach jednak nieobjęty ochroną pomnikową.
Wrażenia osobiste: Negatywne. Park w Ligocie Strupińskiej jest bardzo typowym i niemalże standardowym przykładem zapomnianych i zaniedbanych poniemieckich parków dworskich i przypałacowych. Przed wojną i przejęciem tych ziem przez administrację polską większość parków była zadbana a tamtejsze drzewa dobrze wkomponowywały się krajobraz. Niestety po II wojnie światowej bardzo ale to bardzo wiele wiejskich parków ulegało całkowitemu zapomnieniu. Przez następne dekady tereny zieleni urządzonej zmieniały się w dziczejące zarośla, których efekty widać po dzień dzisiejszy. Park w Ligocie Strupińskiej cechuje wiele lat zaniedbań, gdzie runo leśne zdominowały chwasty ruderalne a także młode drzewka gatunków typowych w trakcie grądowienia tychże parków, tj. klon polny, klon jawor i lipa drobnolistna. Część drzew została całkowicie zasłonięta przez nowe pokolenia, a część pomników uległa uszkodzeniom. Warto tu nadmienić, że dwa pomnikowe drzewa są już martwe a kolejne 3 posiadają znacznie uszkodzone pnie i korony. Do tego w dawnym parku rośnie wiele drzew o wymiarach pomnikowych, które z niewiadomych powodów nie zostały objęte ochroną. Dotyczy to dorodnego jaworu i buka rosnących na południe od pałacu, okazałego świerka srebrnego ulokowanego na zachód od budynku oraz klonu srebrnego sąsiadującego z sosnami. Do tego wiele innych dębów w parku także posiada wymiary pomnikowe. Na koniec warto zaznaczyć, że drzewa nie posiadają stosownych tabliczek co bardzo utrudnia identyfikację niektórych okazów. Generalnie nie polecam odwiedzin tego miejsca, które może się ewentualnie nadać dla miłośników dorodnych dębów oraz naturowych chrząszczy.
Informacje praktyczne:
- dobry dojazd, park znajduje się tuż przy głównej drodze we wsi choć sama miejscowość ulokowana jest na uboczu od głównych dróg wojewódzkich i krajowych
- dostępność drzew jest zróżnicowana, część okazów rośnie przy drogach, inne w środku zadrzewień. Ze względu na bujną roślinność wokół części drzew, odradza się ich zwiedzanie w czasie wegetacji
- w pobliżu znajdują się także kolejne miejscowości z pomnikami, Ligota (3 dęby), Piotrkowice (cypryśnik, kasztanowiec, lipy, dęby), Skokowa (dęby), Chodlewko (dęby), Jagoszyce (platan, grab, dęby)
- obszar parku znajduje się w granicach obszaru Natura 2000 Wzgórza Warzęgowskie stanowiąc ważny fragment z ostoją naturowych chrząszczy – kozioroga dębosza i pachnicy dębowej
- przez wieś przebiega zielony szlak łączący Odrę na wysokości Urazu z Doliną Baryczy
- najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: wczesna wiosna i późna jesień, gdy drzewa prezentują się najbardziej atrakcyjnie
