Goździk pyszny

Goździk pyszny (Dianthus superbus)

Goździkowate (Caryophyllaceae)

Okres kwitnienia: VI-VII

Gatunek euroazjatycki, którego zwarty areał obejmuje głównie Europę Środkową i Wschodnią, od wschodniej Francji poprzez Niemcy, Alpy, Góry Dynarskie, Nizinę Panońską i Środkowoeuropejską, Karpaty aż po Białoruś, płw. Kolski oraz północno-zachodnią część europejskiej Rosji. Poza tym w rozproszeniu obejmuje azjatycką część Rosji, od gór Ural, poprzez południową Syberię, Mandżurię, płw. Koreański i dalej na wschód sięgając wysp Japońskich, wysp Kurylskich i Sachalinu. Pojedyncze stanowiska notowane są także w Finlandii, Pirenejach i wschodnich Chinach. Lokalnie zawleczony do Ameryki Północnej.

W Polsce stanowiska rozproszone są na całym terytorium, z czego największa koncentracja obejmuje Lubelszczyznę oraz dolinę Wisły. Poza tym notowany na Śląsku, Kujawach, Pomorzu i w Wielkopolsce. W Polsce centralnej oraz na południu (Małopolska, Podkarpacie, Świętokrzyskie) znacznie rzadszy. Na Dolnym Śląsku posiada rozproszone stanowiska, głównie na Nizinie Śląskiej w dolinach rzek Odry, Oławy, Baryczy, Jezierzycy, Ślęzy, Widawy i Nysy Kłodzkiej. W Sudetach gatunek rzadki, stwierdzony przeważnie w niższych położeniach jak Przedgórze i Pogórze Sudeckie. Notowany w kilku rezerwatach przyrody oraz użytkach ekologicznych m.in. Łąka Sulistrowicka, Stawy Milickie i Uroczysko Wrzosy.

Preferuje stanowiska otwarte, dobrze nasłonecznione, jednak znosi także częściowe zacienienie. Występuje na glebach wilgotnych, żyznych, próchniczo-mineralnych lub torfowiskowych, zasobnych w humus o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym, często są to także tereny mezotroficznych i eutroficznych, niezabagnionych gleb mineralnych i organiczno-mineralnych lub zmineralizowane i podsuszone mursze z torfu niskiego. Notowany głównie na różnego rodzaju siedliskach użytków zielonych trwale lub okresowo zalewanych takich jak łąki trzęślicowe, kwieciste murawy bliźniczkowe, torfowiska przejściowe i alkaiczne młaki. Poza tym występuje także na okrajkach, zaroślach oraz na obrzeżach lasów łęgowych i olsowych. Jest to gatunek charakterystyczny dla łąk trzęślicowych ze związku Molinion caeruleae.

Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową, której status na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski określony został jako V (narażony na wyginięcie). Do głównych zagrożeń należy zanikanie siedlisk w skutek niewłaściwego gospodarowania użytkami zielonymi (koszenie niezgodne z zaleceniami ochronnymi, melioracja, przekształcacie użytków w inne formy gruntów), a także zaprzestanie tradycyjnego gospodarowania na łąkach oraz spontaniczna sukcesja leśna zmniejszająca. Ze względu na wysokie walory dekoracyjne goździk jest często zrywany lub wykopywany przez kolekcjonerów. Wiele stanowisk znajduje się na obszarach chronionych, gdzie prowadzone są odpowiednie zabiegi z zakresu ochrony czynnej łąk i użytków zielonych zapobiegających zarastaniu przez drzewa lub przekształcaniu w inne siedliska łąkowe.