Uroczysko Łozina
17 grudnia 2017Jest to jeden z najbardziej niszczonych i dewastowanych terenów wokół Wrocławia, na którym pierwotnie stwierdzono bardzo wiele rzadkich lub chronionych gatunków roślin. Obecnie z powodu wielu niekorzystnych czynników, obszar powoli traci na znaczeniu jako przyrodnicza ostoja.
Typ ochrony: brak
Data utworzenia: brak
Powierzchnia: ok. 200 ha
Powiat: Wrocławski
Gmina: Długołęka
Nadleśnictwo: Oleśnica Śl.
Położenie: Teren obejmuje zbiorowiska leśne i łąkowe w północnej części powiatu Wrocławskiego pomiędzy miejscowościami Łozina i Bąków na Równinie Oleśnickiej. Nie ma tutaj dokładnie wyznaczonych granic, jedynie od zachodu granicę wyznacza ciek wodny Przyłęk. Na terenie występują obszary zwane jako: Las Łosicki, Kaliszcze (tereny mokradeł i trzcinowisk) oraz Bełkotek (silnie zarośnięte śródleśne jezioro).
Flora: Bardzo zróżnicowana. Teren obejmuje całą mozaikę siedlisk od leśnych, przez łąkowe i bagienne. Do największych powierzchniowo należą grądy środkowoeuropejskie (Galio sylvatici-Carpinetum betuli) obejmujące płaty w centralnej i zachodniej części kompleksu leśnego. Drzewostan głównie liściasty z przewagą dębu szypułkowego, grabu pospolitego i lipy drobnolistnej z domieszką brzozy brodawkowatej oraz klonu pospolitego. Runo leśne bogate we wczesnowiosenne geofity jak gwiazdnica wielkokwiatowa, przytulia leśna, zawilec gajowy, śnieżyczka przebiśnieg, zawilec żółty, fiołek leśny czy groszek wiosenny. Z innych gatunków charakterystyczny jest kruszczyk szerokolistny i śnieżyca wiosenna.
Wzdłuż cieków wodnych i śródleśnych oczek wytworzył się łęg jesionowo-wiązowy (Ficario-Ulmetum minoris) oraz ols jesionowy. Bardzo Drzewostan zbudowany jest głównie z dębu szypułkowego i wiązu pospolitego. Dobrze rozwinięte piętro podszytu składa się głównie z bzu czarnego, porzeczki czarnej, kruszyny pospolitej, leszczyny pospolitej, kaliny koralowej i młodych brzóz brodawkowatych. W runie leśnym licznie występują typowe gatunki łęgowe jak szczyr trwały, bodziszek cuchnący, śnieżyczka przebiśnieg, gajowiec żółty, ziarnopłon wiosenny, bluszczyk kurdybanek, czyściec leśny czy karbieniec pospolity.
Do najcenniejszych ekosystemów należą tereny łąkowe i turzycowiska. W większej części budują je zmiennowilgotne łąki trzęślicowe użytkowane ekstensywnie (Molinion) oraz świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), porośnięte obficie takimi gatunkami jak firletka poszarpana, dzwonek rozpierzchły, kozibród łąkowy, szczaw, skalnica ziarenkowata, krwawnik pospolity i szelężnik włochaty. Oprócz nich można tutaj wyróżnić rzadkie lub chronione rośliny jak kosaciec syberyjski, kukułka szerokolistna, czosnek kątowy a także nasięźrzał pospolity.
W zagłębieniach terenu z zastoinami wodnymi oraz w miejscach źródliskowych tworzą się zbiorowiska na wilgotnych i mokrych podłożach mineralnych dostępnych dla roślinności tylko przez krótki czas w ciągu roku. Są one porośnięte głównie różnego rodzajami turzyc, situ a także licznymi okazami wierzb. Z rzadszych gatunków występuje tutaj chroniona kukułka krwista, dla której jest to jedno z zaledwie kilku stanowisk w tej części kraju. Poza tym można stwierdzić także kruszczyka błotnego, szarotę błotną, tojeść rozesłaną, jaskra jadowitego i kosaćca żółtego. Posiadają one pojedyncze i rozproszone populacje, głównie w północnej i wschodniej części obszaru.
Fauna: Stosunkowo bogata. Teren stanowi mozaikę siedlisk zarówno leśnych, łąkowych jak i wodnych. Do najważniejszych przedstawicieli awifauny należą m.in. zimorodek, derkacz, żuraw krzykliwy i bocian biały. Wśród ssaków oprócz typowych pospolitych gatunków jak sarny, dziki, lisy, zające., występują także gatunki rzadkie lub chronione: wydra, jeż zachodni, 3 gatunki ryjówek, kret, mysz zaroślowa i dość liczne gatunki nietoperzy.
Dzięki wielu terenom wilgotnym jest tutaj bogata fauna płazów, m.in. ropucha szara, żaba trawna, żaby zielone, rzekotka drzewna, kumak nizinny, ropucha zielona i ropucha paskówka oraz gady: zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka i żyworódka.
Inne: W środkowej części kompleksu leśnego przy drodze od strony Łoziny znajduje się średniowieczne grodzisko zwane Grodnikiem. Zostało ono wpisane do rejestru zabytków w 1964 r. Poza tym w północno-wschodnim fragmencie, już poza obszarem leśnym, znajduje się pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie około 430 cm i wysokości całkowitej 17 m. Zlokalizowany jest on przy drodze łączącej Łozinę z Budziwojowicami, tuż przy nowo wybudowanej trasie S8.
Zagrożenia: Skrajnie duże. Pierwotnie teren ten był proponowany do objęcia ochroną w ramach obszarów Natura 2000. Planów tych zaniechano w momencie rozpoczęcia inwestycji jaką była budowa węzła Łozina na trasie drogi S-8 (Wrocław-Łódź). Trasa ta przebiega przez obszary naturowe i stanowiska chronionych roślin (m.in. kukułka szerokolistna). Brak jakiegokolwiek planu ochrony tych terenów powoduje, że mieszczące się tutaj siedliska i stanowiska chronionych gatunków są narażone na zniszczenie lub wyginięcie. Jednym z przykładów jest stopniowy zanik populacji kukułki krwistej i kruszczyka błotnego z powodu naturalnej sukcesji leśnej, objawiającej się znacznym rozrostem wierzby, olchy i brzozy na ich stanowisku. Dodatkowo ekosystemy bagienne ulegają szybkiemu rozrostowi trzciny pospolitej i pałki szerokolistnej, które coraz bardziej powiększają swój areał kosztem innych gatunków roślin. Dopisek (2018): Poszukiwania kukułki krwistej na stanowisku pod Łoziną nie przyniosły pozytywnych rezultatów. Teren całkowicie zarósł wierzbami, olchami, topolami i licznymi kępami trzciny. W sezonie 2018 nie odnaleziono ani jednego okazu tego gatunku, głównie z powodu silnej konkurencji i bardzo szybkiej sukcesji leśnej. Prawdopodobnie to jedyne stanowisko kukułki krwistej pod Wrocławiem można już uznać za wymarłe. Status innych populacji jest mi na tą chwilę nieznany (rezerwat Uroczysko Wrzosy, użytek ekologiczny Storczyk i bezimienne łąki koło Ścinawy).
Tereny leśne z powodu braku ochrony mogą zostać nadmiernie prześwietlone przy wycince, co będzie skutkowało rozrostem gatunków światłolubnych i stopniowym wypieraniem roślin typowo leśnych. Od kilku lat (2015 i później) przeprowadzane są intensywne rębnie w lasach na terenie Uroczyska co skutkuje negatywnymi zmianami składu gatunkowego runa leśnego i tamtejszych siedlisk. Potrzebne są odpowiednie plany mogące objąć ten teren właściwą formą ochrony. Jednak na tą chwilę nic nie wiadomo, czy takowe przedsięwzięcia są brane pod uwagę przez gminę lub nadleśnictwo. Ogólnie rzecz ujmując Uroczysko Łozina należy do jednych z najbardziej zdegradowanych terenów wokół Wrocławia, które pierwotnie były bardzo cenne przyrodniczo .
Wrażenia osobiste: Negatywne. Jak już wcześniej wspomniano, nie jest to teren chroniony w jakikolwiek sposób, stąd też nazwa „Uroczysko Łozina” została stworzona na potrzeby artykułu. Obszar znajdował się na tzw. Shadow List, na której znajdowały się tereny proponowane do objęcia ochroną w ramach sieci Natura 2000, jednak z nieznanych mi powodów projekt nie doczekał się realizacji. Obecnie jest to miejsce, w którym roi się od przykładów jak NIE należy gospodarować naszymi zasobami przyrodniczymi. Zniszczono cenne łąki z kukułkami szerokolistnymi z powodu przeprowadzenia przez sam środek łąk trasy szybkiego ruchu do Łodzi. Zaprzestano koszenia łąk na stanowisku kukułki krwistej, która wyginęła pod naporem bardzo ekspansywnych zarośli wierzb i olch. Od lat kilku prowadzona jest intensywna wycinka lasów, co jak wiadomo odbije się negatywnie na tamtejszych geofitach. Nie wiadomo jak będą wyglądać te tereny za kolejnych kilka-kilkanaście lat. Na chwilę obecną bioróżnorodność zanika tam w zastraszającym tempie. Jak na ironię, tereny te graniczą z obszarem Natura 2000 Kumaki Dobrej.
Informacje praktyczne:
- dobry dojazd, teren znajduje się przy węźle Łozina na trasie S8 łączącej Wrocław i Łódź. Nie ma tutaj wyznaczonych parkingów czy miejsc postojowych i trzeba posiłkować się występującymi miejscami szerokimi pasami poboczy umożliwiającymi zaparkowanie samochodu
- teren o zróżnicowanym stopniu trudności. W przypadku lasów istnieje tu sieć dróg leśnych po których można poruszać się z łatwością, w przeciwieństwie do obszarów łąk i bagien. Tereny otwarte praktycznie pozbawione są dróg i trzeba najczęściej chodzić bezpośrednio przez łąki. Z tego względu nie polecamy tego miejsca do zwiedzania dla osób niewprawionych
- w okolicy występuje kilka obszarów chronionych, m.in. obszar Natura 2000 Kumaki Dobrej (graniczący z Łoziną od jej południowej strony), rezerwat Las Bukowy w Skarszynie (4,5 km) i Stawy w Borowej (7 km w linii prostej).
- najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień i maj (wiosenne geofity), czerwiec (kukułka krwista, roślinność łąk)
