Goździk kosmaty

Goździk kosmaty (Dianthus armeria)

Goździkowate (Caryophyllaceae)

Okres kwitnienia: VI-IX

Gatunek występuje głównie w Europie i zachodniej Azji, gdzie zwarty areał obejmuje Europę Zachodnią i Południową, od Irlandii i Wielkiej Brytanii, poprzez Francję, Niemcy, kraje Beneluksu, Hiszpanię, Włochy, kraje alpejskie, kraje środkowoeuropejskie, płw. Bałkański aż po Turcję, kraje Kaukazu oraz Iran. Rozproszone stanowiska notowane są także w Szwecji, na Litwie, Krymie i na wyspach śródziemnomorskich. Jako gatunek zawleczony występuje w Ameryce Północnej.

W Polsce jest to roślina rzadka. Największa koncentracja stanowisk występuje w Polsce południowej (Karpaty, Kotlina Sandomierska, południowa Małopolska). Gatunek odnotowywany także w Wielkopolsce, na Lubelszczyźnie, Kujawach, Ziemi Lubuskiej i na Śląsku. Nieliczne oraz pojedyncze stanowiska stwierdzono także na Mazowszu, Podlasiu i Pomorzu Zachodnim. Chroniony w kilku parkach narodowych (Bieszczadzki, Kampinoski, Magurski, Ojcowski, Pieniński) oraz niektórych rezerwatach przyrody. Na Dolnym Śląsku jest to gatunek rzadki, skoncentrowany głównie w obrębie dolin rzecznych Niziny Śląskiej (dolina Odry, Oławy, Widawy, Kaczawy) a także Wału Trzebnickiego i w Borach Dolnośląskich. Nieliczne stanowiska odnotowano także w niższych położeniach Sudetów (Kotlina Kłodzka, Pogórze Zachodniosudeckie i Przedgórze Sudeckie).

Gatunek ciepłolubny o stosunkowo szerokim zakresie siedliskowym, preferujący stanowiska słoneczne do półcienistych, przeważnie na glebach gliniastych, suchych lub umiarkowanie suchych o różnym odczynie (od lekko kwaśnego do lekko zasadowego). Występuje głównie na terenach okrajkowych jak obrzeża świetlistych lasów dębowych, sosnowych lub grądowych, śródpolne remizy, termofilne zakrzewienia i zarośla a także suche murawy oraz obszary antropogeniczne (wały przeciwpowodziowe, obrzeża dróg i pobocza rowów melioracyjnych). Gatunek najczęściej notowany jest w ciepłolubnych zbiorowiskach okrajkowych zakrzaczeń z klasy Rhamno-Prunetea oraz w ciepłolubnych zbiorowiskach okrajkowych lasów liściastych i mieszanych z rzędu Origanetalia. 

Gatunek podlega ścisłej ochronie gatunkowej (do ochrony włączony w 1995 r.). Większość stanowisk goździka znajduje się poza obszarami chronionymi. Z tego powodu wiele populacji zagrożonych jest w związku z przeobrażeniem siedlisk na wskutek nieprawidłowej gospodarki rolnej i leśnej. Do głównych zagrożeń należy wydeptywanie roślin rosnących przy drogach i szlakach czy też bezpośrednie niszczenie w czasie prac drogowych. Stanowiska w zbiorowiskach okrajkowych zagrożone są przez naturalne zmiany jakim podlega to siedlisko związane głównie ze wzrostem nowego pokolenia drzew zmieniających charakter ekosystemu na leśny. Populacje łąkowe mogą zostać wyparte lub zagłuszone przez inne rośliny pojawiające się wraz ze zmianą przeprowadzanych zabiegów łąkarskich.