Śnieżyca wiosenna

Śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum)

Jest to jedna z zapowiedzi wiosny, której kwitnienie oznacza nieodwracalny koniec zimy. W dolinach leśnych potoków potrafi utworzyć gęste dywany kwiatów, całkowicie dominując w krajobrazie doliny na te kilka wiosennych tygodni. Szczególnie pospolita jest w górach, gdzie można ją spotkać niemal w każdej rzecznej dolinie z lasem liściastym. 

Amarylkowate (Amaryllidaceae)

Okres kwitnienia: II-IV

Gatunek typowo europejski, którego zwarty areał obejmuje głównie Europę Zachodnią i Południową (bez obszaru śródziemnomorskiego) a także w niewielkim stopniu tereny środkowej i wschodniej Europy, rozciągając swój areał od Francji, poprzez Niemcy, kraje alpejskie, północne Włochy, Polskę, Czechy, Słowację, pasmo Karpat, zachodnią Ukrainę a także częściowo płw. Bałkański. Notowana także jako gatunek zawleczony do Ameryki Północnej i w Skandynawii, gdzie lokalnie jest uciekinierem z przydomowych ogrodów.

W Polsce przebiega północna granica zasięgu śnieżycy obejmująca Dolny i Górny Śląsk a także Bieszczady i fragmentarycznie południową Wielkopolskę. Jedne z najdalej wysuniętych stanowisk lokalizowane są w rezerwacie Śnieżycowy Jar nieopodal Poznania. Część stanowisk chroniona jest w górskich parkach narodowych (Bieszczadzki, Karkonoski, Gór Stołowych) oraz licznych rezerwatach przyrody w Sudetach i częściowo w Bieszczadach.

Na Dolnym Śląsku występuje największa krajowa koncentracja stanowisk, która obejmuje niemal cały region. Liczne ale rozproszone populacje notowane są we wszystkich pasmach Sudetów od Gór Izerskich po Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Do największych koncentracji stanowisk należą obszary Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, Gór i Pogórza Kaczawskiego, Gór Stołowych i Gór Kamiennych. Na nizinie stanowiska są mniej liczne jednak notowane niemal we wszystkich fragmentach województwa. Najrzadziej śnieżyca występuje na zachodzie (Bory Dolnośląskie, Pogórze Izerskie). Chroniona jest w obu dolnośląskich parkach narodowych oraz w wielu sudeckich rezerwatach obejmujących siedliska łęgowe i grądowe (m.in. Bukowa Kalenica, Góra Zamkowa, Jaskinia Niedźwiedzia, Muszkowicki Las Bukowy, Przełomy pod Książem, Wąwóz Lipa, Wąwóz Siedmicki).

Śnieżyca występuje przeważnie w siedliskach leśnych, głównie różnego rodzaju lasy łęgowe i grądowe, jednak notowana jest także w wilgotnych zaroślach i na górskich łąkach oraz młakach. Ze względu na wielowiekową uprawę, spotykana jest także na terenach antropogenicznych (sady, miejskie lasy, parki i inne tereny zielone). Preferuje stanowiska chłodne (doliny, północne stoki) jasne lub półcieniste, jednak może rosnąć także w pełnym słońcu. Przeważnie na glebie wilgotnej (często także okresowo zalewanej), żyznej i próchniczej, zarówno o odczynie kwaśnym jak i zasadowym.

W Polsce wyróżniane są dwie odmiany śnieżycy. Leucojum vernum var. vernum jako gatunek typowy, obejmujący tereny Śląska i Wielkopolski oraz śnieżyca karpacka (Leucojum vernum var. carpathicum) występują jedynie w Bieszczadach i na Pogórzu Karpackim, gdzie traktowana jako endemit wschodniokarpacki. Charakteryzuje się ona dwukwiatowymi pędami, podczas gdy śnieżyca typowa ma zawsze jeden kwiat na pędzie. Wg Czerwonej Listy Roślin i Grzybów Polski, cały gatunek został umieszczony w kategorii NT (bliski zagrożenia), mimo lokalnie dużych populacji jakie występują w Sudetach i Bieszczadach, w pozostałych regionach (Górny Śląsk, Nizina Śląska, południowa Wielkopolska) jest to gatunek rzadki a na reszcie terytorium kraju gatunek w ogóle nie występuje. Śnieżyca jest także objęta ochroną częściową (W latach 1946–2014 znajdowała się pod ochroną ścisłą).