Buławnik mieczolistny

Storczykowate (Orchidaceae)

Okres kwitnienia: V-VI

Wygląd:

Występowanie: Gatunek mający zwarty obszar występowania w kontynentalnej Europie obejmującej swoim zasięgiem tereny większości Europy Zachodniej, Środkowej i Południowej. Dokładniej areał rozpościera się od płw. Iberyjskiego, poprzez Francję, Niemcy, płw. Apeniński, kraje alpejskie, kraje Europy Środkowej (Polska, Czechy, Słowacja, Austria), płw. Bałkański, Grecja, Bułgaria a także Karpaty, Białoruś i zachodnia Rosja. Pojedyncze stanowiska występują na Wyspach Brytyjskich, w południowej Skandynawii, w basenie Morza Śródziemnego (Maroko, wybrzeża Algierii, Korsyka, Sardynia, Sycylia, Azja Mniejsza oraz Kaukaz)

W Polsce rozpowszechniony głównie na południu kraju, podczas gdy na północy jest znacznie rzadszy. Liczne stanowiska występują w paśmie gór i wyżyn m.in. Sudety, Karpaty, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Miechowska, Roztocze. Na północy stwierdzony na pojedynczych stanowiskach na Ziemi Lubuskiej (okolice ujścia Warty), Lubelszczyźnie i w okolicach Elbląga. Z północnych obszarów jedynie na Pojezierzu Kaszubskim występuje większe skupienie stanowisk. Odnotowany na licznych obszarach chronionych m.in. parki narodowe (Ojcowski, Pieniński, Gorczański, Gór Stołowych), rezerwaty (Nad Groblą, Góra Radunia, Polana Polichno, Góra Miłek, Wąwóz Siedmicki).

Na Dolnym Śląsku występuje głównie w Sudetach, w większości pasm górskich w mniejszych lub większych populacjach, m.in. Masyw Ślęży, Góry Bardzkie, Masyw Śnieżnika, Góry Sowie, Góry Bialskie. Szczególnie duża liczba stanowisk znajduje się w Górach i na Pogórzu Kaczawskim oraz na Pogórzu Bolkowskim. Na nizinach rzadszy, pojedyncze stanowiska lokowane są w Dolinie Odry (m.in. na odcinku powiatu wołowskiego i oławskiego). Odnotowany w większości parków krajobrazowych (np. Chełmy, Ślężański, Śnieżnicki, Gór Sowich, Książański, Doliny Baryczy) oraz w licznych rezerwatach (Jeziorko Daisy, Góra Radunia, Góra Miłek, Nad Groblą, Wąwóz Myśliborski).

Środowisko: Preferuje miejsca jasne do półcienistych, rzadko w pełnym słońcu. Najczęściej rośnie na obszarze o ciepłym mikroklimacie, jasnych zaroślach lub widnych lasach liściastych, głównie buczynach (m.in. ciepłolubna buczyna storczykowa), dąbrowach, grądach, często w brzozowych lub leszczynowych zagajnikach. Najczęściej na glebie żyznej lub umiarkowanie żyznej, suchawej do lekko wilgotnej o odczynie zasadowym lub obojętnym.

Opis ogólny: Jak wszystkie storczyki, objęty jest ochroną gatunkową. Głównym zagrożeniem jest niszczenie naturalnych siedlisk, wycinka i zmiana gatunkowa lasów, zakwaszenie gleb. Ze względu na duże walory dekoracyjne kwiatów często zrywany lub wykopywany przez kolekcjonerów.

Rośliny nie posiadają nektaru, pomimo tego są często odwiedzane przez liczne owady, głównie błonkówki z rodzaju Halictus. Powodem odwiedzania kwiatów jest ich podobieństwo do innych roślin, których kwiaty zawierają nektar, m.in. dzwonków (Campanula spp.). Owady przesiadują krótko, zazwyczaj kilkanaście sekund nim zorientują się, że w kwiatach buławników nie znajdą słodkiego nektaru.

Część owadów jednak przesiaduje na roślinach dłużej, do 20-30 sekund, w tym czasie zbierają tzw. papilae czyli pomarańczowe, cienkie włoski. W przypadku buławnika mieczolistnego, oszukiwanie owadów polega na upodobnieniu owych papilae do ziaren pyłku rośliny Cistus salvifolius.