Dziewięciornik błotny

Dziewięciornik błotny (Parnassia palustris)

Okres kwitnienia: VI-IX

Dławiszowate (Celastraceae)

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, którego zasięg obejmuje Eurazję, Amerykę Północną i Afrykę (góry Atlas). Zwarty areał rozpościera się od Europy Zachodniej i Wysp Brytyjskich, poprzez Europę Środkową, Skandynawię, płw. Bałkański i dalej sięgając przez niemal całą Rosję, północne Chiny aż po Koreę i Japonię. Rozproszone stanowiska występują także na płw. Iberyjskim, Kaukazie, w Azji Mniejszej, Azji Środkowej i Mongolii. W Ameryce Północnej areał dziewięciornika obejmuje całą Kanadę, zachodnie i środkowe regiony Stanów Zjednoczonych wraz z Krainą Wielkich Jezior i Nową Anglia. W Polsce gatunek został stwierdzony we wszystkich województwach przy czym stanowiska są mocno rozproszone. Największa koncentracja obejmuje pas Wyżyn Południowopolskich, Karpaty, tereny województwa lubelskiego i pomorskiego. Gatunek jest dużo rzadszy na zachodzie i północnym-wschodzie. Notowany w wielu parkach narodowych i rezerwatach przyrody chroniących wilgotne młaki i torfowiska.

Na Dolnym Śląsku jest to gatunek rzadki, jednak rzeczywista liczba stanowisk wymaga krytycznej rewizji. Literatura wskazuje liczne stanowiska wzdłuż doliny Odry i Baryczy oraz w Sudetach, jednak rzeczywisty obraz jest z goła inny i dziewięciornik od dawna nie jest podawany z większości miejsc, szczególnie na terenach nizinnych. Obecnie do miejsc z potwierdzonymi i aktualnymi populacjami należą Sudety, głównie wyższe partie w Sudetach Zachodnich (m.in. Góry Izerskie, Raszów w Rudawach Janowickich, Wojcieszów, Kapella i Mysłów w Górach Kaczawskich), w Sudetach Środkowych (m.in. Zielone Ludowe w Górach Orlickich, Spalona w Górach Bystrzyckich, Góry Stołowe) oraz w Sudetach Wschodnich (Pasmo Krowiarki). Podawany także z Pogórza Kaczawskiego (Pomocne, Kondratów). Na chwilę obecną nie ma danych potwierdzających występowanie dziewięciornika w którymś z rezerwatów przyrody, wymarł na terenie rezerwatu Łąka Sulistrowicka i Torfowisko Kunickie.

Gatunek o stosunkowo szerokim spektrum ekologicznym, występuje zarówno na terenach nizinnych jak i górskich (do 3000 m n.p.m.). Preferuje stanowiska nasłonecznione, otwarte, wilgotne lub podmokłe, na glebach oligotroficznych i mezotroficznych, torfowych, mineralnych i gliniastych, zarówno wapiennych jak i kwaśnych. W górach często z dużą ilością rumoszu skalnego w podłożu. Spotykany na różnego rodzaju torfowiskach (torfowiska alkaliczne, wysokie, niskie,), wilgotnych psiarach, niskoturzycowych młakach, niskich ziołoroślach górskich i w obszarach źródliskowych. Na terenach wysokogórskich występuje także na halach, gdzie rośnie wśród niskich muraw, na półkach skalnych i w szczelinach. Miejscami gatunek potrafi rosnąc także na terenach antropogenicznych jak wilgotne rowy melioracyjne i nasypy drogowe. Jest to gatunek charakterystyczny dla żyznych, niskoturzycowych torfowiskich niskich (węglanowych) z rzędu Caricetalia davallianae oraz dla zespołu dziewięciornika błotnego i turzycy pospolitej Parnassio-Caricetum fuscae.