Kukułka sudecka

KUKUŁKA (STOPLAMEK) SUDECKA (Dactylorhiza psychophila)

Storczykowate (Orchidaceae)

Okres kwitnienia: VII-VIII

Kukułka sudecka jest taksonem o stosunkowo dyskusyjnej i nie do końca ustalonej pozycji w systematyce. Zależnie od źródła jest podawana jako osobny gatunek, forma kukułki Fuchsa lub forma kukułki plamistej. Najczęstsze botaniczne nazwy to:

• Dactylorhiza psychrophila (Schlechter) Holub ex Soó
• Dactylorhiza fuchsi (Durce) subsp. psychrophila (Schlechter) Holub ex Soó
• Dactylorhiza maculata (L.) subsp. psychrophila
• Dactylorhiza maculata (L.) subsp. sudetica (Reichenb fil.) Voth
• Dactylorhiza longebracteata (Schmidt) Holub subsp. sudetica (Póch ex Reichenb fil.)

Roślina charakteryzuje się delikatną budową i niewielkimi rozmiarami. Łodyga do 25-30 cm wysokości, z 1-2 (rzadziej 3-5) długimi, łukowato wygiętymi, wąskimi liśćmi o szerokości 1-1,5 cm i długości 4-5 cm. Kwiatostan drobny, o luźno ułożonych kwiatach, wyróżniających się głęboko wciętej, 3-łatkowej warżce, gdzie środkowa łatka jest dłuższa i ostrzejsza w kształcie. Boczne łatki rombowate.

Jest to takson euroazjatycki, podawany głównie z terenów arktycznych i górskich m.in. północnej Skandynawii (Laponia), północnej i północno-wschodniej Rosji a także górskich obszarów Europy Zachodniej (Alpy, Wogezy, Masyw Centralny, góry Turyngii) i Środkowej (Sudety, Karpaty). W Polsce stanowiska wymagają weryfikacji ze względu na trudność w oznaczaniu. Podawana była m.in. z Tatr i wybrzeża Bałtyku, jednak dane te są niepewne. Obecnie jedynymi potwierdzonymi stanowiskami są populacje w obrębie Karkonoszy, gdzie gatunek występuje na czterech stanowiskach (wszystkie w obrębie Karkonoskiego Parku Narodowego): Hala Szrenicka, Kocioł Wielkiego Stawu i jego bezpośrednia okolica, Kocioł Małego Stawu oraz Złote Źródło pomiędzy Kopą i Równią pod Śnieżką. Łącznie wszystkie populacje nie przekraczają 300-400 osobników. Warto także zaznaczyć iż Karkonosze nie są jedynym obszarem występowania w Sudetach. Po czeskiej stronie gatunek został stwierdzony także w Masywie Śnieżnika i Hrubym Jeseniku (Velka Kotlina).

Roślina preferuje stanowiska otwarte, dobrze nasłonecznione o klimacie wysokogórskim lub arktycznym. Przeważnie na obszarach wilgotnych lub podmokłych, na glebach kwaśnych, niewapiennych i próchniczych takich jak torfowiska, młaki, wilgotne odmiany muraw bliźniczkowych, zbiorowisk obszarów źródliskowych i wyleżysk. Miejscami występuje także w zbiorowiskach zarośli wierzby lapońskiej lub widnych fragmentach zarośli kosodrzewiny. Przeważnie rośnie na obszarach o niewielkim nachyleniu m.in. łagodne zbocza, półki skalne i miejsca wokół strumieni.