Pięciornik płonny

Pięciornik płonny (Potentilla sterilis)

Różowate (Rosaceae)

Okres kwitnienia: (II-IV)

Gatunek o charakterze atlantyckim, którego zwarty areał obejmuje regiony Europy Zachodniej, od północnej Hiszpanii i Portugalii, poprzez Francję, kraje Beneluksu, zachodnie i północne Niemcy, Danię, Wielką Brytanię i Irlandię. W kierunku wschodnim liczba stanowisk gwałtownie maleje, gdzie pojedyncze stanowiska notowane są w Europie Środkowej (Austria, Czechy, południowo-zachodnia Polska, Słowacja, zachodnie Węgry) a także w północnych Włoszech i w północno-zachodnich regionach Bałkanów (Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina oraz Serbia). Jako gatunek zawleczony stwierdzony także w Ameryce Północnej oraz prawdopodobnie mylnie oznaczony na Kaukazie.

W Polsce jest to gatunek bardzo rzadki, osiągający wschodnią granicę swojego naturalnego zasięgu. Wszystkie znane i potwierdzone stanowiska zlokalizowane są na Śląsku obejmując: Wzgórza Trzebnickie (las pomiędzy Ludgierzowicami i Złotowem), Obniżenie Otmuchowskie (okolice wsi Maciejowice) oraz niedawno odkryta nowa lokalizacja w graniach miasta Jelenia Góra w Kotlinie Jeleniogórskiej. Populacje spod Lwówka Śląskiego i Kamieńca Ząbkowickiego mają status wymarłych. Dawniej podawany z Wielkopolski, Suwalszczyzny i Pomorza, jednak lokalizacje te są uznawane za wątpliwe. Populacje z Mazowsza i Małopolski okazały się błędnie zidentyfikowane i w rzeczywistości dotyczą innego gatunku, pięciornika drobnego (P. micrantha).

Mimo rzadkości pięciornik ma stosunkowo szeroki wachlarz siedliskowy obejmujący lasy liściaste i siedliska ektonowe (zarośla), głównie kwaśna dąbrowa, grąd środkowoeuropejski, ciepłolubne formacje krzewiaste związane funkcjonalnie z lasami, śródpolne zadrzewienia i zbiorowiska krzewiastych okrajków. Preferuje stanowiska jasne lub częściowo zacienione, na glebach świeżych, umiarkowanie wilgotnych do suchych, głównie na obrzeżach lasów, w miejscach występowania przerzedzonych naturalnie koron drzew (luki, leśne obrzeża dróg), w miejscach gdzie runo leśne jest rzadkie i skąpe. Krajowe stanowiska pięciornika można scharakteryzować następująco: suchy i świetlisty grąd (Otmuchów), kwaśna dąbrowa (Wał Trzebnicki) oraz ruderalna, koszona murawa (Jelenia Góra).

Pozostałe pięciorniki o białych kwiatach można odróżnić po następujących cechach:

• pięciornik drobny (P. micrantha), posiada zaczerwienione wnętrze kielicha oraz mocniej ząbkowane brzegi liści.
• pięciornik biały (P. alba), posiada liście dłoniaste 5-listkowe, których brzegi są gładkie lub tylko lekko ząbkowane