Wiciokrzew pomorski

Wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum)

Przewiertniowate (Caprifoliaceae)

Okres kwitnienia: V-VI(VII)

Gatunek europejski, subatlantycki, którego zwarty areał obejmuje Europę Zachodnią od południowej Norwegii, poprzez kraje Beneluksu, Danię, Niemcy, Francję, Wyspy Brytyjskie, Szwajcarię oraz większą część Hiszpanii. Notowany także na wybrzeżach zachodniego Bałtyku (południowa Szwecja, północna Polska, Gotlandia, wyspy duńskie), w zachodniej Austrii, północno-wschodniej Portugalii oraz lokalnie na wybrzeżach Morza Adriatyckiego i Śródziemnego (pojedyncze stanowiska w Maroku, Korsyce, Chorwacji, Czarnogórze i włoskiej Ligurii). Gatunek został zawleczony do Ameryki Północnej, gdzie ma status inwazyjnego.

W Polsce przebiega wschodnia granica zasięgu, gdzie zwarty areał obejmuje tereny Pomorza Zachodniego, Pomorza Gdańskiego i Dolnego Śląska. Rozproszone i nieliczne stanowiska występują także w Wielkopolsce, na Śląsku Opolskim i Górnym Śląsku. Najliczniej wiciokrzew notowany jest w pasie pobrzeża rozpościerającego się od wysp Uznam i Wolim aż po Zatokę Pucką. Najbardziej wysunięte na wschód stanowisko zlokalizowane jest w rezerwacie Biele Chojnowskie na Mazowszu. Istnieją przypuszczenia że stanowisko jest pochodzenia antropogenicznego. Chroniony w kilku parkach narodowych (drawieński, słowiński, wielkopolski, woliński) oraz pomorskich i dolnośląskich rezerwatach przyrody.

Na Dolnym Śląsku znajduje się jedno z dwóch głównych centrów występowania wiciokrzewu w Polsce, gdzie największa koncentracja stanowisk przypada na pasmo Sudetów (sięga do wysokości 600–700 m n.p.m.). Roślina notowana jest w niemal wszystkich pasmach za wyjątkiem obszarów Ziemi Kłodzkiej i wyższych położeń Sudetów Zachodnich (Karkonosze, Góry Izerskie). Licznie występuje w Górach Kaczawskich, na Pogórzu Kaczawskim, Wzgórzach Strzelińsko-Niemczańskch oraz w Górach i na Pogórzu Wałbrzyskim. Na nizinie notowany głównie w Pradolinie Wrocławskiej oraz na Wale Trzebnickim, m.in. tereny gminy Oborniki Śląskie, Brzeg Dolny, Wińsko i Oleśnica. Chroniony w kilku rezerwatach przyrody (Góra Zamkowa, Łęgi Źródliskowe koło Przemkowa, Nad Groblą, Skarpa Storczyków).

Gatunek termofilny, występuje na terenach leśnych, w miejscach widnych o dobrym dostępnie do światła słonecznego jak obrzeża lasów, przerzedzone drzewostany o słabym zwarciu koron i brzegi leśnych dróg a także zarośla i zbiorowiska okrajkowe. Preferuje stanowiska na glebie żyznej lub umiarkowanie żyznej, lekko kwaśnej lub o pH obojętnym, o dobrym drenażu (nie tworzącym zastoin wodnych). Notowany w różnego rodzaju siedliskach, głównie świetliste i kwaśne dąbrowy, acydofilne, oligotroficzne i mezotroficzne lasy liściaste z przewagą dębów rosnących na ubogich, piaszczystych glebach oraz ciepłolubne zbiorowiska krzewiastych okrajków leśnych. Spotykany także w lasach gospodarczych określanych jako las bagienny mieszany oraz bór mieszany świeży. Jest to gatunek charakterystyczny dla atlantyckich lasów acydofilnych z klasy Quercetea robori-petraeae, dla zbiorowisk otulinowych o subatlantycko-środkowoeuropejskim typie zasięgu ze związku Pruno-Rubion fruticosi oraz dla pomorskiego lasu brzozowo-dębowego z zespołu Betulo pendulae-Quercetum roboris.

Pierwotnie gatunek objęty był ochroną ścisłą, od 2014 r. podlega ochronie częściowej. Jest to roślina występująca w Polsce na granicy zasięgu ze stosunkowo niewielką liczbą stanowisk. Do głównych zagrożeń należą zmiany siedliskowe w skutek nieracjonalnej gospodarki leśnej (wycinki lasów na stanowiskach wiciokrzewu, ekspansja gatunków inwazyjnych i porębowych, zmiany stosunków wodnych w skutek melioracji). Ze względu na wybitne walory dekoracyjne roślina może być wykopywana przez kolekcjonerów lub zrywana na leśne bukiety. Gatunek ten stosunkowo dobrze ukorzenia się z płożących pędów, tak więc zniszczenie części okazu nie oznacza rychłego końca całej rośliny. Niektóre stanowiska chronione są w ramach parków narodowych i rezerwatów przyrody.