Lipa drobnolistna z Unisławia Śląskiego

Nasza dolnośląska rekordzistka, jest to nie tylko najgrubsza pomnikowa lipa w województwie ale także jedna z najgrubszych lip w Polsce. Mimo swoich rekordów drzewo to nie jest znane szerszej publiczności. Rośnie na tyłach kościoła w niewielkiej miejscowości umiejscowionej pomiędzy Górami Kamiennymi i Górami Wałbrzyskimi. Nie posiada nawet własnego imienia, choć wiele skromniejszych lip ma nadaną nazwę. Tyczy się to chociażby najgrubszej dolnośląskiej lipy szerokolistnej o wdzięcznym imieniu Anna.  

Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2008

Powiat: Wałbrzyski

Gmina: Mieroszów

Nadleśnictwo: Wałbrzych

Akt powołujący: Rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Dane lokalizacyjne: 50°42’43.0″N 16°14’19.1″E

Drzewo rośnie na łagodnych stokach opadających od wzgórza Polna (670 m n.p.m.) w północnej części Gór Kamiennych, w dolince potoku Ścinawka. Dokładniej drzewo rośnie w środkowej części miejscowości Unisław Śląski, na działce o nr ewidencyjnym 425 obejmującej niewielki cmentarzyk Kościoła pw. Wniebowzięcia NMP. Pomnik przyrody zlokalizowany jest przy południowej ścianie cmentarza na wysokości 574 m n.p.m. Drzewo jest bardzo łatwe do odnalezienia albowiem stanowi samotnie stojący okaz w dużej odległości od jakichkolwiek zadrzewień. Okolica także jest ich pozbawiona, w efekcie lipa, jak i stojący obok kościół, są bardzo dobrze widoczne już z większej odległości. Drzewo jest aż nadto dobrze oznaczone jako pomnik przyrody bowiem widnieją na nim aż trzy tabliczki, bardzo świeża, trochę starsza i najstarsza tabliczka, która została już częściowo zarośnięta korą.

Lipa drobnolistna z Unisławia Śląskiego jest najgrubszym pomnikowym drzewem swojego gatunku na terenie województwa dolnośląskiego. Jej obwód jest dyskusyjny albowiem specyfika drzewa może powodować trudności w uzyskaniu jednoznacznych wyników. Jest to okaz dwupienny rosnący na nierównym terenie, co powoduje, że istnieje wiele interpretacji jak prawidłowo zmierzyć obwód pnia. W efekcie można uzyskać różne wyniki, jednak najbardziej wiarygodne dane mówią o obwodzie w granicach 864-877 cm. Samo drzewo jest jednym z najbardziej spektakularnych okazów swojego gatunku na terenie województwa. Jest to masywne drzewo, które nisko nad ziemią rozdziela się na dwa potężne pnie, z których północny pień dodatkowo na wysokości 2m rozdziela się na 4 masywne konary. Drugi pień jest smuklejszy w pokroju i tworzy koronę dopiero kilka metrów nad ziemią, która składa się z wielu licznych konarów. Samo drzewo ma strzelisty pokrój, gdzie większość gałęzi rośnie niemal pionowo. Na pniu widoczne są lekkie wypróchnienia oraz ślady po cięciach sanitarnych. Cięcia te częściowo nadały obecny kształt albowiem ścięto także duże konary, które prawdopodobnie rosły poziomo co sprawiało, że drzewo w przeszłości miało inny pokrój. Wśród innych zabiegów widać liny zabezpieczające, które na wysokości 6-7m obejmują konary, co ma je zabezpieczyć przed złamaniem w czasie silniejszych wiatrów. Jej wysokości wynosi około 26 m a wiek szacowany jest na 400-570 lat.

Czy lipa bije rekordy? Ciężko jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie albowiem istnieje wiele danych, które są dodatkowo zmienne. Lipy to nietypowe drzewa, które bardzo często tworzą odrosty u podstawy formując wielopniowe okazy. Taka sytuacja powoduje, że kilkusetletnie drzewa mogą mieć całkowicie zrośnięte pnie tworząc jeden masywny pień. Dodatkowo lipy każdego roku przyrastają o kilka centymetrów a inne zamierają, w efekcie co kilka lat następuje przetasowanie w rankingach najgrubszych drzew. Jedynym pewnym rekordem jest rekord najgrubszej lipy drobnolistnej w województwie będącej pomnikiem przyrody. Jak bowiem podają tree-hunterzy (blog P.Lenarta) w okolicach Grodźca rośnie okaz lipy o obwodzie 973 cm, która jakimś cudem nie została do tej pory objęta ochroną. W skali krajowej najgrubszą lipą drobnolistną był okaz z Cielętnik (pow. częstochowski) mierząca aż 1077 cm. Niestety drzewo powalił orkan Ksawery w 2017 r. Ten sam, który powalił unikalny zrosłodrzew spod Milicza. Kolejnymi pomnikowymi lipami jest lipca z Chyszówki (pow.limanowski) – 883 cm i lipa ze Szczebrzeszyna (pow.zamojski) – 873 cm. Jak więc widać, nasza dolnośląska lipa zajmuje obecnie drugie miejsce wśród pomnikowych drzew, jednak nie wiadomo ile nie-pomnikowych lip wciąż czeka na ochronę i „wskoczenie” do rankingu. Nasza dolnośląska rekordzistka niestety nie jest doceniania, rzadko można o niej przeczytać w przewodnikach, nie nadano jej nawet imienia.

Informacje praktyczne:

• bardzo dobry dojazd, drzewo rośnie blisko głównej ulicy, gdzie znajduje się szerokie pobocze dla osób odwiedzających cmentarz
• w pobliżu występuje cały szereg pomników, albowiem Unisław Śląski otoczony jest z trzech stron Parkiem Krajobrazowym Sudetów Wałbrzyskich. Do najważniejszych należą: skupina cisów z Sokołowca, Czerwone Skały, Małpia Skała, Szczeliny Wiatrowe, Zamkowa Góra, Barbarka, Stożek Wielki oraz dziesiątki pomnikowych drzew w Wałbrzychu
• okoliczne tereny są bardzo cenne przyrodniczo, do interesujących miejsc należy m.in. Bukowiec, Lesista Wielka, Rogowiec ze Skalną Bramą czy formy skalne z doliny Rybnej
• najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: lipy najpiękniej prezentują się w okresie kwitnienia (lipiec) oraz przywdziewania jesiennych barw (druga połowa października)