Nad Groblą

19 listopada 2017 Wyłączono przez admin

Rezerwat ulokowany jest w sercu Pogórza Kaczawskiego, gdzie został powołany dla ochrony cennych zasobów przyrodniczych, krajobrazowych oraz jednego z największych w Polsce skupień drzewiastych form jarzębu brekinii na naturalnych stanowiskach. Do tego na tym wulkanicznym terenie można spotkać rzadkie siedliska z liczną i cenną roślinnością (cisy, storczyki, przylaszczki, miodowniki).

Typ ochrony: leśny

Data utworzenia: 2001

Powierzchnia: 88,41 ha

Powiat: Jaworski

Gmina: Paszowice

Nadleśnictwo: Jawor

Położenie: Rezerwat znajduje się w południowej części Pogórza Kaczawskiego będącym składową Pogórza Zachodniosudeckiego, w południowej części Parku Krajobrazowego „Chełmy”, pomiędzy miejscowościami Grobla i Siedmica, gdzie główna droga łączą Groblę z jej przysiółkiem Kamienicą, jest jednocześnie południową granicą rezerwatu. Od zachodu i południa sąsiaduje z potokiem Młynówka. Położony w nadleśnictwie Jawor, obejmuje oddziały leśne 284, 287, 288 i 291.

Budowa: Teren obszaru chronionego obejmuje bezimienne wzgórza o wysokości 386 m n.p.m. i 355 m n.p.m. rozdzielone niewielką dolinką o nazwie Wądolno, przez którą płynie bezimienny potok uchodzący do Młynówki. Sama Młynówka tworzy stosunkowo szeroką i płaską dolinę pomiędzy rezerwatem i górą Nad Groblą (350 m n.p.m., która mimo tej samej nazwy, nie jest zlokalizowana w rezerwacie tylko jego sąsiedztwie). Całość rezerwatu stanowią skały zieleńcowe, złożone z diabazów oraz łupków zieleńcowych. Szczególnie interesujące są rzadko spotykane formy tzw lawy poduszkowe, powstające w wyniku erupcji podmorskich wulkanów w paleozoiku (Góry Kaczawskie i Pogórze pełne są wygasłych wulkanów oraz śladów wulkanicznych erupcji). Twory skalne rozlokowane są na całym obszarze, z czego najbardziej widowiskowe ulokowane są wzdłuż drogi okalającej rezerwat. Dzięki temu nie trzeba schodzić ze szlaku aby móc podziwiać najciekawsze fragmenty.

Flora: Stosunkowo bogata. Inwentaryzacje przyrodnicze wykazują ponad 200 gatunków roślin, zarówno gatunków górskich i podgórskich jak i nizinnych. W większości są to rośliny siedlisk leśnych oraz naskalnych. Ma to ścisły związek z pokryciem terenu, albowiem głównymi zbiorowiskami są zbiorowiska leśne, w mniejszym stopniu nadbrzeżne i naskalne. Do najciekawszych należą zespoły roślinności szczelinowych i naskalnych, grąd środkowoeuropejski oraz siedliska lasów dębowych, które są jednym z cenniejszych elementów rezerwatu ze względu na swoją rzadkość w skali kraju. Lasy liściaste stanowią 69,5% ogólnej powierzchni lasów, ze średnią wieku drzew na poziomie 89 lat.

Najcenniejsze siedlisko w rezerwacie stanowi ciepłolubna dąbrowa (Quercetalia pubescenti-petraea) sklasyfikowana, jako podgórska dąbrowa brekiniowa (Sorbo torminalis-Quercetum) występująca w Polsce tylko na Pogórzu Kaczawskim. Fiotcenozę tę można odnotować głównie na nasłonecznionych zachodnich i południowych zboczach, w większości na podłożu z rumoszem bazaltowym lub zieleńcowym. Runo leśne jest przeważnie stosunkowo suche, ale z bogatą roślinnością dzięki słabemu zwarciu koron, które umożliwia przeniknięcie odpowiedniej ilości promieni słonecznych do dna lasu. Przeważają liczne gatunki mchów, porostów i paproci. Można tutaj spotkać takie gatunki jak ciemiężyk białokwiatowy, groszek czerniejący i koniczyna dwukłosowa. Największe skupisko rzadkich lub chronionych roślin występuje na południowych stokach. W runie występuje m.in. miodownik melisowaty, przylaszczka pospolita, paprotka zwyczajna, podkolan biały, kokoryczka wonna, kokoryczka wielkokwiatowa, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, wiciokrzew pomorski, pierwiosnka lekarska oraz dzwonek wąskolistny.

W południowo-zachodnim fragmencie lasu znajduje się niewielki płat górsko-podgórskiego zboczowego lasu lipowo-jaworowego (Tilio platyphyllis-Acerion pseudoplatani) w postaci wąskiego pasa wzdłuż granicy rezerwatu, w którym występuje niewielka populacja cisa. Jest to teren o dużym stopniu nachylenia i podłożem bogatym w rumosz skalny. Drzewostan buduje mozaika gatunków, m.in. lipa szerokolistna, klon jawor, dąb szypułkowy i grab pospolity. W runie leśnym rośnie wiele rzadkich lub chronionych roślin m.in. buławnik mieczolistny, czerniec gronkowy, jarząb brekinia, rojownik pospolity, wiciokrzew pomorski i naparstnice. Zachodnią granicę wyznacza potok Młynówka na brzegach, którego rośnie mozaika siedlisk składająca się z łęgu jesionowo-wiązowego (Ficario-Ulmetum minioris) i olszyny górskiej (Alnetum incanae) z wielogatunkowym drzewostanem (głównie olsza czarna, jesion wyniosły, klon jawor, wiąz polny) oraz ze stosunkowo bogatą florą, m.in. knieć błotna, niezapominajka błotna, kuklik zwisły, kosaciec żółty. W dalszej odległości od potoku występują grądy środkowoeuropejskie (Galio-Carpinetum) z dominacją dębu szypułkowego i domieszką innych drzew, głównie grabu zwyczajnego i lipy drobnolistnej. Wiosną runo leśne tego siedliska zmienia się w wielobarwny dywan kwiatów, gdzie dominują rozległe kępy kokoryczy pustej z domieszką kokoryczki wonnej, zawilca gajowego, łuskiewnika różowego i gajowca żółtego. Na licznych wychodniach skalnych występuje zespół paproci szczelinowych z zanokcicą skalną i paprotką zwyczajną oraz rojownikiem pospolitym i kostrzewą bladą. Centralną część rezerwatu porasta uboga gatunkowo monokultura świerka i sosny w runie, której rośnie niewiele gatunków, m.in. paprotnik kolczysty, konwalia majowa, borówka czarna a także mchy. Występuje tutaj także pomniki przyrody ożywionej. Jest to świerk pospolity w wieku 160 lat i obwodzie pnia wynoszącym 90 cm.

Do najcenniejszych elementów rezerwatu należą duże skupiska drzewiastych form jarzębu brekinii na naturalnym stanowisku. Jest to jedno z największych krajowych skupisk tej chronionej rośliny, która centrum swojego występowania w Polsce ma właśnie na Pogórzu Kaczawskim w tutejszych dąbrowach brekiniowych, m.in. na obszarze rezerwatu Nad Groblą, Wąwóz Lipa, Wąwóz Siedmicki a także na niechronionych stokach Żarnowca, Lipskiej Góry, Karczmarza i Rataju. Rośnie głównie na zachodnich i południowych zboczach w siedlisku świetlistej i kwaśnej dąbrowy. Populację w omawianym rezerwacie szacuje się na ponad 700 osobników, których wiele osiąga 20 m wysokości i 50-60 cm w obwodzie poszczególnych pni. Spotykane są także osobniki znacznie dorodniejsze o wymiarach pomnikowych, z których największy mierzy w obwodzie ponad 170 cm. Warto dodać, że jedyny dolnośląski jarząb brekinia objęty ochroną w ramach pomnika przyrody mierzy 'zaledwie’ 92 cm i znajduje się we wrocławskim Parku Szczytnickim.

Fauna: Bogata głównie ze względu na rozległe i urozmaicone tereny leśne. Można tutaj spotkać sarny, dziki, jelenie, lisy, borsuki i zające. W wodach Młynówki występują pstrągi potokowe i strzeble potokowe a swoje tereny rozrodcze mają tutaj liczne płazy, w tym rzadkie i chronione salamandry plamiste. Oprócz nich występuje tutaj rzekotka drzewna, żaba trawna, ropucha szara, ropucha zielona a także gady, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworódka. Z ornitofauny najcenniejszy jest trzmielojad, który na Śląsku ma około 300-400 par, z czego na terytorium parku krajobrazowego zinwentaryzowano kilka par lęgowych.

Rezerwat stanowi ostoję dla dużej populacji muflonów. Zostały one sprowadzone w 1902 roku na tereny niektórych sudeckich pasm górskich (m.in. Góry Bardzkie, Masyw Śnieżnika, Góry Wałbrzyskie). Introdukcja zakończyła się pełną aklimatyzacją tych zwierząt, które systematycznie zasiedlały kolejne pasma. Na początku lat 90. XX wieku zaobserwowano pierwsze muflony na terenie Pogórza Kaczawskiego. Obecnie są jedną z ważniejszych zwierzęcych atrakcji regionu, stosunkowo często widywane w rezerwacie Nad Groblą i sąsiednim Wąwozie Siedmickim. Często słychać ich beczenie, szczególnie w godzinach porannych.

Zagrożenia: Niewielkie. Rezerwat jest w dobrym stanie zarówno pod względem ochrony drzew, roślin zielnych jak i zwierząt. Nie występują tutaj rośliny inwazyjne w ilościach mogących negatywnie wpłynąć na rodzimą florę.

Inne: W bliskim sąsiedztwie znajdują się inne rezerwaty parku, takie jak Wąwóz Myśliborski, Wąwóz Lipa, Wąwóz Siedmicki oraz nowo utworzony rezerwat Mszana i Obłoga. Ze szczytu wzgórza Nad Groblą rozciąga się piękna panorama na Góry Kaczawskie, jest to mało popularny punkt obserwacyjny albowiem nie prowadzą do niego żadne szlaki. Pierwotnie znajdowała się tutaj także ścieżka edukacyjna o długości 7,5 km z następującą tematyką: stanowisko jarzębu brekinii, lawy pukliste, wieża Radogost etc i prowadziła ona częściowo przez południowe stoki, jednak prawdopodobnie obecnie ścieżka ma zmieniony przebieg albowiem oznaczenia są już niemal całkowicie zatarte, droga jest mocno zarośnięta a ewentualne tablice umieszczone są już poza obrębem pierwotnego przebiegu ścieżki i obecnie ulokowane są wzdłuż granic rezerwatu, gdzie prowadzi zielony szlak turystyczny. Ma on swój początek w miejscowości Grobla i dalej prowadzi południową oraz zachodnią granicą rezerwatu, dalej poprzez Wąwóz Siedmicki i Wąwóz Nowowiejski, kończąc swój przebieg w Muchowie.

W sercu rezerwatu, u wejścia do dolinki Wądolno rośnie dorodny okaz świerka pospolitego objętego ochroną jako pomnik przyrody. Drzewo mierzy 303 cm w obwodzie oraz osiąga wysokość 30. Rozpiętość korony sięga do 8 m a wiek szacowany jest na około 160 lat.

W sąsiedztwie rezerwatu występuje kilka pomników przyrody ożywionej, m.in.

lipa drobnolistna o obwodzie pnia 115 cm i wysokości całkowitej 25 m, rosnąca na zboczu od północno-zachodniej strony rezerwatu.
lipa drobnolistna o obwodzie pnia 116 cm i wysokości całkowitej 30 m, znajduje się przy leśniczówce Siedmica po drugiej stronie drogi
aleja modrzewia europejskiego (9 szt.) w wieku około 120 lat i obwodzie pni w granicach 88-90 cm oraz wysokości ok 31 m, rosnące od południowej strony rezerwatu, po prawej stronie drogi z Kamienicy do Grobli
modrzew europejski w wieku 150 lat i obwodzie 91 cm, rośnie od południowej strony rezerwatu, po prawej stronie drogi z Kamienicy do Grobli

Wrażenia osobiste: Ogólnie rezerwat jest utrzymany w dobrym stanie. Nie posiada wielu rzadkich i chronionych roślin jak sąsiednie rezerwaty, jednak ich ilość jest zadowalająca i zachęcająca do odwiedzenia tego terenu. Położony jest daleko od większych miejscowości, od strony Siedmicy nie ma żadnych drogowskazów kierujących do Grobli. Przez zachodnią część prowadzi szlak wraz z kilkoma tablicami informacyjnymi m.in. na temat gadów i płazów a przy wejściu do rezerwatu znajduje się niewielki parking i miejsce do biwakowania. W rezerwacie możemy z dużą łatwością natrafić na drobne zwierzęta (żmije, żaby, ropuchy) a piękne rośliny rosną często tuż przy szlaku (przylaszczki, lilie złotogłów, kopytniki, miodunki).

Rezerwat Nad Groblą znajduje się w obszarze, gdzie występuje największego bogactwo przyrodnicze całego parku krajobrazowego obejmującego zasięgiem pas ciągnący się wzdłuż powiatowej drogi Nowa Wieś Mała-Siedmica-Paszowice, obejmującej tak cenne tereny jak 3 rezerwaty, dolinę Paszówki, Bazaltową Górę oraz całą serię bezimiennych wzgórz ze świetlistą dąbrową oraz łąkami z bogatą florą i fauną. Całość rezerwatu oceniam na 4+. Największymi zaletami jest dobrze utrzymany szlak oraz sam rezerwat.

: Brekinia, owoce

Informacje praktyczne:

dogodny dojazd, jednak bez parkingu. Najlepiej jest parkować na szerokim poboczu na wysokości Domku Myśliwskiego.
rozbudowana infrastruktura turystyczna (miejsce do biwakowania) oraz liczne tablice edukacyjne
rezerwat można zwiedzać od dwóch stron – bardziej popularnej części północnej (od strony Siedmicy) przy której jest całe zaplecze edukacyjno-turystyczne, oraz od części południowej (od strony Grobli), która jest mniej popularna
obszar łatwy do zwiedzania, poruszanie się po nim nie nastręcza większych trudności (nadaje się dla rodzin z małymi dziećmi i osób starszych)
w pobliżu znajdują się liczne formy ochrony jak rezerwaty (Wąwóz Lipa, Wąwóz Siedmicki), liczne pomniki przyrody (lipy, modrzewie żywotniki) oraz niechronione cenne przyrodniczo tereny (Storczykowe Wzgórze, Żarnowiec, Karczmarz, Radogost).
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: praktycznie cały sezon wegetacyjny (kwiecień – przylaszczki i wczesnowiosenne geofity, maj – kukułki, miodowniki, czerwiec – podkolany, wiciokrzewy, dzwonki, lipiec – kruszczyki, naparstnice, cały rok – cisy, zanokcice, rojowniki)