Cenne Tereny w Gminie Złoty Stok

17 czerwca 2022 Wyłączono przez admin

Tereny obejmujące północne fragmenty Gór Złotych dosyć rzadko widnieją w opracowaniach przyrodniczych. Pomimo rozległych połaci lasów bukowych, łęgowych i grądowych tereny gminy Złoty Stok są umiarkowanie bogate jeśli chodzi o bioróżnorodność. Być może to jest powód. Jednak warto jest tutaj przyjechać dla kilku przyrodniczych perełek oraz kilkunastu interesujących fragmentów, gdzie spotkamy liczną populację kukułki bzowej, storczyka męskiego czy goryczuszki gorzkawej. W dolinach potoków wszędobylskie są lilie, czosnki i żywce, a na stromych skałach rosną zanokcice i paprotki. Więcej o bogactwie gminy w dalszej części artykułu.

Gmina Złoty Stok obejmuje południową część powiatu ząbkowickiego, gdzie największą powierzchnię zajmują Góry Złote. Na zachodzie gmina obejmuje fragment Grzbietu Wschodniego Gór Bardzkich, dokładniej wschodnie stoki opadające od Kłodzkiej Góry, najwyższego szczytu Gór Bardzkich. Północne i północno-wschodnie tereny gminy przypadają na Obniżenie Otmuchowskie stanowiące najbardziej na południe wysunięty region Przedgórza Sudeckiego. W efekcie całość gminy posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę, gdzie występują liczne mniejsze i większe szczyty rozdzielone dolinami i wąwozami. Największe pasmo, Góry Złote, tworzone jest w większości ze skał metamorficznych, przede wszystkim gnejsów i łupków łyszczykowych a także paragnejsów, amfibolitów, łupków kwarcowych, łupków grafitowych, marmurów kalcytowych i dolomitowych oraz skał wapienno-krzemianowych. Dzięki rzeźbie i budowie geologicznej w gminie występuje duże bogactwo przyrodnicze. Warto tu także nadmienić, że gminę cechuje duży udział lasów bukowych, co jest obecnie niecodziennym zjawiskiem w Sudetach. Większość pierwotnej puszczy sudeckiej, składającej się na buczyny, została wycięta a w jej miejsce nasadzono rozległe monokultury borów świerkowych. Jednak proceder ten w dużej mierze ominą góry okalające Złoty Stok. Oprócz lasów bukowych, można tu zobaczyć lasy łęgowe na dnie dolin, grądy i jaworzyny na stokach oraz kwaśne dąbrowy na nasłonecznionych szczytach. Poniżej prezentujemy najciekawsze przyrodniczo obszary wytypowane przez gminę i nadleśnictwo.

Hałda Storczykowa

Jest to obecnie jedyny obiekt tego typu objęty ochroną nie tylko w gminie ale w całym powiecie ząbkowickim. Obejmuje 2,6 ha pokopalnianych hałd na wschodnich stokach góry Haniak. Mimo niewielkiej powierzchni hałda należy do jednych z najcenniejszych obszarów w tej części Sudetów i ogólnie Dolnego Śląska. Dzięki specyficznemu podłożu wykształciła się tutaj unikalna i bardzo rzadka murawa galmanowa (Violetea calaminariae). Jest to siedlisko rozwijające się na podłożu zasobnym w metale ciężkie pochodzące w tym przypadku z arsenowych hałd pokopalnianych. Charakteryzują się one niskim wzrostem runi (do około 30 cm, rzadziej do 50 cm) oraz brakiem zwartych płatów roślinności. Pomiędzy kępami najczęściej widoczne jest kamieniste podłoże. Większą część hałd porastają liczne trawy, głównie mietlica pospolita, oraz gatunki charakterystyczne dla otwartych ekosystemów jak zawciąg pospolity, biedrzeniec mniejszy, lepnica rozdęta, driakiew żółta, przytulia biała, krzyżownica gorzkawa, szczaw zwyczajny, macierzanka zwyczajna, chaber driakiewnik, dziewięćsił pospolity, przelot pospolity, biedrzeniec mniejszy i goździk kropkowany. Oprócz nich występują tu gatunki rzadkie lub chronione m.in. lilia złotogłów, kruszyna pospolita, dziewięćsił bezłodygowy, goryczuszka orzęsiona, centuria pospolita i kruszczyk szerokolistny. Hałda stanowi jedno z niewielu miejsc chroniących siedlisko muraw galmanowych w Polsce. Inne tego typu obszary notowane są głównie na Górnym Śląsku oraz w Miedziance w północnej części Rudaw Janowickich. Część hałdy porośnięta jest przez murawy kserotermiczne ze związku Bromion erecti (Mesobromion) tzw. suche murawy nawapienne. W skład tutejszych muraw wchodzi m.in. chaber driakiewnik, chaber nadreński, driakiew gołębia, goryczuszka orzęsiona (od dawna nienotowana), goździk kartuzek, krwiściąg mniejszy, pięciornik wiosenny, przetacznik kłosowy, przytulia biała, wilczomlecz sosnka, świetlik łąkowy i bardzo liczna populacja goryczuszki gorzkawej. Jednak najważniejszym składnikiem użytku ekologicznego jest populacja storczyka męskiego, osiągająca w dogodnych latach nawet 5 tys. osobników.

Buczyny na Szerokiej Górze

Obszar dobrze zachowanej jaworzyny z udziałem buka porastający zachodnie i południowe stoki Szerokiej Góry (766 m n.p.m.) w południowej części Grzbietu Wschodniego Gór Bardzkich. Las położony jest na stromych stokach szerokiej, bezimiennej dolinki obejmujących wydzielenie 168 b oraz część wydzielenia 178 b obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Runo leśne charakteryzuje się bogatą i dobrze wykształconą roślinnością, w tym gatunki diagnostyczne jak czerniec gronkowy, fiołek leśny, gajowiec żółty, kopytnik pospolity, kostrzewa leśna, nerecznica samcza, przytulia wonna, szczyr trwały, wiechlina gajowa, zawilec gajowy, żankiel zwyczajny i mech żurawiec falisty. Ze względu na liczne płaty dobrze zachowanych buczyn, obszar bogaty jest w liczne grzyby z rodziny borowikowatych, głównie borowik szlachetny, borowik ceglastopory oraz rzadki grzybiec purpurowozarodnikowy. Zachodnim skrajem góry poprowadzony jest niebieski szlak turystyczny. Fragmentarycznie dobrze wykształcone lasy bukowe wykształciły się także na odchodzącym od Szerokiej Góry Chłopskim Zboczem i Kościelnym Zboczem. Mimo bliskości szlaków turystycznych, obszar jest nieznany i rzadko zapuszczają się tutaj turyści, którzy masowo wędrują do najważniejszego punktu tego fragmentu gór, jakim jest wieża widokowa na Kłodzkiej Górze.

Wąwóz Mąkolno

Niewielki wąwóz wraz z przyległymi terenami położony jest na zachodnich stokach opadających do doliny Mąkolnicy, na wysokości osiedla Mąkolno-Zakład w północno-zachodniej części Gór Złotych. Całość obejmuje fragmenty wydzielenia 185 c-d oraz całe wydzielenia 185 a, f-h obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Jest to głęboki wąwóz ciągnący się w kierunku wschód-zachód o stromych ścianach osiągających 20-30 m wysokości. W większości stoki porośnięte są kwaśną buczyną górską (Luzulo luzuloidis-Fagetum), gdzie drzewostan zdominowany jest przez buka zwyczajnego. Runo leśne jest ubogie, gdzie występują gatunki typowe jak borówka czarna, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kosmatka gajowa, śmiałek darniowy i zawilec gajowy. W dolnych fragmentach oraz miejscach z żyźniejszym podłożem, wykształciły się zbiorowiska żyznych lasów nawiązujących do grądu środkowoeuropejskiego, gdzie rośnie czyściec leśny, kokoryczka okółkowa, kopytnik pospolity, pierwiosnek wyniosły i szczyr trwały. Dołem wąwozu płynie niewielki, bezimienny potok wzdłuż którego ciągnie się wąski płat łęgu z różnorodnym drzewostanem składającym się na takie gatunki jak jesion wyniosły, klon zwyczajny, brzoza brodawkowata i świerk pospolity, będący efektem dawnych nasadzeń. W runie występują gatunki wilgociolubne jak lepiężnik różowy, pierwiosnek lekarski, szczawik zajęczy i śledziennica skrętolistna. We wschodniej części, u wylotu wąwozu w kierunku Mąkolnicy zlokalizowane są stare budynki zakładu produkcji prochu (suszarnia i polerownia) oraz umiejscowiony jest wlot do starej sztolni.

Wąwóz Mąkolnicy

Jest to bezimienny wąwóz rozciągający się na kilometrowym odcinku potoku Mąkolnica, którego dnem poprowadzono drogę łączącą Chwalisław i Mąkolno-Górne, część położona jest w wydzieleniach 216A a-f, k-m obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Sam wąwóz ciągnący się w kierunku północ-południe, tworzą strome ściany o wysokości około 50-60 m zbudowane z górnokarbońskich granitów. W większości stoki porośnięte są kwaśną buczyną podgórską (Luzulo luzuloidis-Fagetum) ze zdecydowaną dominacją buka pospolitego, który występuje także w warstwie podszytu. Runo ubogie gatunkowo, co jest typowe dla siedliska, wśród gatunków typowych można wyróżnić m.in. borówkę czarną, jastrzębca leśnego, kosmatkę gajową i śmiałka gajowego. Dzięki chłodnemu i wilgotnemu mikroklimatowi występuje tu bogata szata mszaków i wątrobowców, w warstwie mszystej rośnie widłoząbek włoskowy, merzyk groblowy i złotowłos strojny. W wilgotniejszych miejscach i żyznym podłożu występują niewielkie płaty żyznej buczyny z charakterystycznymi dla siedliska gatunkami jak czerniec gronkowy, kopytnik pospolity, przytulia wonna, szczyr trwały i zawilec gajowy. We wschodniej części wąwozu miejscami dominują świerczyny będące efektem dawnych nasadzeń, gdzie spotykamy m.in. szczawika zajęczego i paprotkę pospolitą.

Buczyna na Haniaku

Las położony jest w południowo-zachodniej części góry Haniak (536 m n.p.m.) w Górach Złotych, w odległości około 400 m od lokalnej drogi łączącej Złoty Stok i Lądek Zdrój. Wielopiętrowy las porasta oddział leśny 216 g leśnictwa Kamieniec Ząbkowicki obejmujący niewielki grzbiet bezimiennej dolinki odchodzącej od Haniaka na wysokości 380-400 m n.p.m. Dominującym siedliskiem jest tutaj grąd środkowoeuropejski, gdzie drzewostan buduje głównie dąb bezszypułkowy z udziałem lipy szerokolistnej, buka pospolitego i klonu jawora. Podszyt dobrze rozwinięty, gdzie dominuje leszczyna pospolita, wawrzynek wilczełyko i młode drzewka wcześniej wymienionych gatunków. Runo leśne bogate w gatunki rzadkie lub chronione jak kopytnik pospolity, lilia złotogłów, orlik pospolity, pierwiosnek lekarski, podkolan biały, poziomka wysoka, szczyr trwały i wilczomlecz słodki. Miejscami występuje grąd w wariancie wysokim z dominacją dębu bezszypułkowego i kwasolubnymi gatunkami roślin, m.in. konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kosmatka gajowa, śmiałek pogięty i zawilec gajowy. W widnych fragmentach, głównie na okrajkach, spotykane są pojedyncze egzemplarze storczyka męskiego, które zapewne nasiały się z dużej populacji na pobliskiej Hałdzie Storczykowej. Dawniej od zachodniej strony przebiegał czarny szlak turystyczny, obecnie został przeniesiony bardziej na południe.

Buczyny k. Białej Góry

Obszar stanowi mozaikę kilku siedlisk leśnych ulokowanych na wschód od przysiółka Biała Góra. Pojedyncze płaty dobrze zachowanych lasów występują wyspowo na stokach opadających do szerokiej i płytkiej doliny budowanej przez zbocza góry Mikowa (568 m n.p.m.) od północy i Ciecierza (654 m n.p.m.) od południa. Całość tworzą staropaleozoiczne łupki mylonityczne i gnejsy biotytowe serii strońskiej. Najlepiej zachowane lasy obejmują żyzną buczynę sudecką (Dentario enneaphylli-Fagetum) w wydzieleniach 201 b, 211 a, c, h-k, oraz fragmentarycznie w wydzieleniu 211 b obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Drzewostan buduje głównie buk pospolity z niewielkim udziałem klonu jawora i jodły pospolitej. W runie leśnym występuje wiele gatunków charakterystycznych jak czerniec gronkowy, fiołek leśny, gajowiec żółty, kopytnik pospolity, kostrzewa leśna, łuskiewnik różowy, przytulia wonna, szczyr trwały, wiechlina gajowa, zawilec gajowy i żankiel zwyczajny. W zachodniej części występują niewielkie płaty grądu środkowoeuropejskiego w wariancie wysokim, gdzie dominuje dąb bezszypułkowy z domieszką buka, lipy drobnolistnej i świerka pospolitego. W runie leśnym występuje konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kosmatka gajowa, śmiałek pogięty i zawilec gajowy. Wschodnimi stokami przebiega żółty szlak turystyczny.

Buczyny Górskie w Dolinie Trującej (Złoty Jar)

Obszar głębokiej doliny potoku Trująca rozciągający się na długości 1,5 km, od nieczynnego kamieniołomu Skalisko po Czarny Staw/Łowiecką Łąkę u podnóża góry Kikoł (670 m n.p.m.). W dolnej części dolina nosi nazwę Złoty Jar. W większości dolina zbudowana jest ze staropaleozoicznych krystalicznych łupków łyszczykowo-amfibolitowych serii strońskiej, z wkładkami wapieni krystalicznych, leptynitów i amfibolitów. Ze względu na duże nagromadzenie różnego rodzaju minerałów dolina stanowiła jeden z ważniejszych obszarów górniczych w tej części Sudetów. Pozostałością po górniczej historii jest cała seria sztolni, szybów i pokopalnianych hałd. Omawiany obszar porasta mozaika siedlisk leśnych, z których najcenniejsza jest żyzna buczyna sudecka (Dentario enneaphylli-Fagetum) występująca na stokach wspomnianego wcześniej Kikoła w granicach wydzieleń 191 d, j obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Drzewostan buduje głównie buk pospolity z domieszką jodły pospolitej, klonu jawora i lipy drobnolistnej. Warstwa runa umiarkowanie rozwinięta, jednak z dużą ilością gatunków rzadkich i chronionych jak czosnek niedźwiedzi, lilia złotogłów, kopytnik pospolity, marzanka wonna, szczyr trwały, wawrzynek wilczełyko i żankiel zwyczajny. Z innych roślin typowych odnotowano czerńca gronkowego, fiołka leśnego, gajowca żółtego, kostrzewę leśną, miodunkę plamistą, wiechlinę gajową i zawilca gajowego. W dolnym fragmencie doliny żyzne buczyny przechodzą stopniowo w kwaśną buczynę podgórską (Luzulo luzuloidis-Fagetum) o zbliżonym składzie drzewostanu, jednak z uboższym runem leśnym, gdzie występują gatunki typowe dla siedliska m.in. borówka czarna, jastrzębiec leśny, kosmatka gajowa i śmiałek gajowy. Miejscami spotykane są także krzewy cisa pospolitego. Rozlokowane tu liczne wychodnie skalne oraz chłodny i wilgotny mikroklimat sprawiają, że w dolinie występuje bogata roślinność naskalna. Flora wyrastają tu na cienkich warstwach próchnicy i glebach typu inicjalnego litosolu zalegających w szczelinach skalnych. Roślinność naczyniowa często egzystuje bezpośrednio na warstwie mszaków dających, oprócz miejsca do zakorzenienia się, także stosunkowo korzystny rezerwuar wody w okresie opadów atmosferycznych. Wśród typowych gatunków notowana jest paprotka zwyczajna, bodziszek cuchnący, zanokcica skalna. Z rzadkich taksonów warto wymienić zanokcicę zieloną, gatunek skrajnie rzadki na Dolnym Śląsku. W wodach potoku stwierdzono miejsce rozrodu salamandry plamistej. Obszar posiada dobre zagospodarowanie turystyczne. Dnem doliny biegnie czerwony szlak, tzw. Główny Szlak Sudecki. Górnymi partiami doliny poprowadzono szlak żółty (zachodnie stoki) i zielony (wschodnie stoki stanowiące jednocześnie granicę państwową). Wzdłuż potoku ustawiono także serię tablic dydaktycznych opisujących zarówno część przyrodniczą tego miejsca jak i historię lokalnego górnictwa.

Lasy na Maślaku

Teren zlokalizowany jest na szczytowych partiach góry Maślak (558 m n.p.m.) w północno-zachodniej części Gór Złotych, na zachód od zabudowań miejscowości Chwalisław. Część omawianego terenu obejmuje oddziały leśne 1d f, 104 y obrębu leśnego Kamieniec Ząbkowicki. Północne stoki tworzą górnokarbońskie łupki biotytowe z granatami, podczas gdy południowe zbocza są zbudowane z granitów porfirowatych. Szczytowe partie porośnięte są przez mozaikę siedlisk leśnych, z których najważniejsza to kwaśna dąbrowa podgórska (Quercetea robori-petraeae) w wariancie ciepłolubnym. Ze względu na niewielką powierzchnię oraz stosunkowo rzadki drzewostan, w płacie występują także gatunki okrajkowe i ciepłolubne. Wśród najważniejszych gatunków należy wymienić kukułkę bzową, której tutejsza populacja w latach 90. ubiegłego wieku uznawana była za najliczniejszą w kraju. Obecnie liczebność tego gatunku jest już znacznie skromniejsza. Dodatkowo storczyk charakteryzuje się dużymi fluktuacjami populacji, więc w lepszych sezonach ilość osobników może ponownie dochodzić do koło setki. Ciekawym elementem są głazowiska obejmujące po kilka-kilkanaście metrów kwadratowych powierzchni. W północnej i wschodniej części dominują zbiorowiska zastępcze pod postacią nasadzonych drzewostanów świerkowych z domieszką klonów, brzóz i buków. Przez szczyt nie przebiegają szlaki, jedynie główną drogą we wsi biegnie czarny szlak turystyczny, dodatkowo u południowego podnóża góry poprowadzono jeden z przystanków ścieżki przyrodniczo-leśnej „Żaba da się lubić”. Obecnie ścieżka bardzo zaniedbana z zanikającym oznaczeniem przebiegu.

Łąki wokół Chwalisławia

Kompleks łąk obejmujących fragmenty zespołu łąki ostrożeniowej (Cirsietum rivularis) należącej do związku łąk kaczeńcowych (Calthion palustris). Są to antropogeniczne zbiorowiska meliorowanych i dobrze nawożonych dwu- i wielokośnych łąk podmokłych i wilgotnych. Występują one w mozaice z innymi siedliskami na wschód od Chwalisławia w Górach Złotych. Dokładniej w zagłębieniu niewielkiego cieku pomiędzy górami Haniak i Kościelny Las. Dzięki naturalnemu obniżeniu terenu w miejscu tym łatwiej gromadzi się woda umożliwiająca wykształcenie podmokłego ekosystemu. Jest to obszar o bogatej szacie roślinnej, którą zawdzięcza wilgotnej i żyznej glebie. Miejscami łąki przechodzą w młaki i turzycowiska o trudnych do wytyczenia granicach. Wśród gatunków wartych uwagi należy wymienić takie rośliny jak ostrożeń łąkowy, rdest wężownik, sitowie leśne, skrzyp bagienny, wełnianka wąskolistna i wiązówka błotna. Dodatkowo na łące występuje liczna populacja kukułki szerokolistnej, dla której proponowane jest tutaj powołanie użytku ekologicznego. Do obiektu nie prowadzą żadne szlaki ani większe drogi a jedynie wąskie, polne dróżki, które w niektórych sezonach są całkowicie zarośnięte. Dodatkowo warto także wspomnieć zespół łąk kośnych na południe od omawianych młak, gdzie występuje kozibród łąkowy, pępawa dwuletnia, dzwonek rozpierzchły i świerzbnica polna.

Kamieniołom Skalisko

Jeden z największych i najbardziej rozpoznawalnych kamieniołomów w Górach Złotych, który zlokalizowany jest na wschodnich stokach góry Pustelnik (485 m n.p.m.), na południe od zabudowań Złotego Stoku u wylotu tzw. Złotego Jaru. W przeciwieństwie do bardzo wielu kamieniołomów, których historia rozpoczęła się na długo przed przejęciem ziem Dolnego Śląska przez administrację polską, Skalisko stanowi dosyć młody twór o równie krótkiej ale intensywnej historii wydobycia, które trwało niecałe 3 dekady, od lat 60. do początków lat 90. ubiegłego wieku. W miejscu tym zlokalizowane są krystaliczne łupki łyszczykowo-amfibolitowe z okresu proterozoiku i dolnego kambru (tzw. seria strońska). Zalegają stromymi upadami od 40-65° na południowy-wschód. Łuki są ciemnoszare o drobnokrystalicznej strukturze, silnie skrzemionkowane i z nieregularnymi pasmami łupków jasnych (kwarcytowych). Całość zbudowana jest z kwarcytu, plagioklazów i łyszczyków (głównie muskowit i biotyt). Od południa widoczne są intruzje granitu, natomiast od zachodu zalega sjenit. Całość tutejszych skał ma zaburzony układ ze względu na dawne ruchy tektoniczne. Mimo młodego wieku, na kamieniołomie widać liczne stadia naturalnej sukcesji, głównie w postaci drzewek brzozowych i klonowych, które jako pierwsze drzewa wyrastają w tego typu miejscach. W szczelinach skalnych powoli wykształcają się zbiorowiska roślinności naskalnej, natomiast w miejscach z zalegającymi odpadami stwierdzono bardzo rzadkie siedlisko muraw galmanowych (Violetea calaminariae), któremu zagraża rozrost obcego gatunku, jedlicy zielonej. U podnóża wyrobiska występują podmokłe tereny ze stopniowo formującymi się młakami i siedliskami nawiązującymi do torfowisk oraz turzycowisk. Jest to także ważne miejsce rozrodu lokalnych populacji płazów. Wg niektórych doniesień, strome i niedostępne skały są miejscem bytowania puchacza. Teren jest bardzo dobrze znany i posiada duże zagospodarowanie turystyczne. Przebiega tędy czerwony tzw. Główny Szlak Sudecki oraz szlak zielony. Jednak główną atrakcją jest park linowy oraz sezonowo działająca restauracja.

Oprócz powierzchniowych obiektów, na terenie gminy wyznaczono całą serię nieczynnych sztolni, które stanowią ważne miejsce zimowania licznych nietoperzy, w tym gatunków bardzo rzadkich w skali regionu jak i kraju. Wśród sztolni proponowanych do objęcia ochroną inwentaryzacje przyrodnicze wymieniają:

Sztolnia Barbara, obiekt zlokalizowany jest na wschodnich stokach Haniaka, kilkadziesiąt metrów na północ od granicy użytku ekologicznego Hałda Storczykowa, w wydzieleniu leśnym 212 j. Miejsce to stanowi zimowisko kilkudziesięciu nietoperzy z aż 7 gatunków: gacek brunatny, mopek, nocek duży, nocek Natterea, nocek rudy, nocek wąsatek, podkowiec mały.
Sztolnia Czarna Dolna, obiekt zlokalizowany jest na końcu ul. Złotej w wydzieleniu 186 h, dokładniej na terenie muzeum/parku rozrywki. Stanowi zimowisko dla 8 gatunków nietoperzy gacek brunatny, mopek, nocek Bechsteina, nocek Natterea, nocek orzęsiony, nocek rudy, nocek wąsatek, podkowiec mały.
Sztolnia pod Drogą, obiekt zlokalizowany jest na dnie doliny potoku Trująca, na prawobrzeżnych stokach w wydzieleniu 201c. Stanowi miejsce zimowania dla 6 gatunków nietoperzy gacek brunatny, mopek, nocek duży, nocek Natterea, nocek rudy, nocek wąsatek, podkowiec mały. W sąsiedztwie sztolni biegnie czerwony szlak turystyczny.
Sztolnia Białej Góry, obiekt zlokalizowany jest w okolicy Dębowego Zbocza stanowiącego południowy stok Mikowej (568 m n.p.m.) w wydzieleniu 201b. Stanowi zimowismesko dla 5 gatunków nietoperzy gacek brunatny, mopek, nocek duży, nocek rudy, podkowiec mały. W sąsiedztwie sztolni biegnie żółty szlak turystyczny.
Sztolnia Książęca, obiekt zlokalizowany jest u podnóża stoków opadających do doliny Trującej w Złotym Jarze, w wydzieleniu 199 a. Stanowi zimowisko dla 8 gatunków nietoperzy gacek brunatny, mopek, nocek Bechsteina, nocek Natterea, nocek orzęsiony, nocek rudy, nocek wąsatek, podkowiec mały. W sąsiedztwie sztolni biegnie czerwony szlak turystyczny.

Informacje praktyczne:

bardzo zróżnicowany dojazd, większość omawianych tu obszarów znajduje się przy drogach lub z parkingów poprowadzone są do nich leśne trakty. Tylko do kilku miejsc trzeba dojść pieszo przez łąki i lasy (Maślak, buczyny na Haniaku i Szerokiej Górze). Miejscem o najlepszym zagospodarowaniu jest Złoty Jar, gdzie przed obiektem znajduje się kilka parkingów
większość miejsc to obszary o dosyć łagodnych stokach lub z poprowadzoną siecią dróg i leśnych ścieżek nadających się na wycieczkę dla osób niewprawionych w górskich wojażach
w gminie nie ma rezerwatów przyrody, a najbliższe zlokalizowane są w sąsiedniej gminie Baro (rez. Cisy)
w gminie jest niewiele pomników przyrody, które skoncentrowane są w mieście Złoty Stok (kilka klonów jaworów) oraz w okolicach wsi Błotnica (grupa dębów i głaz narzutowy)
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień (wczesnowiosenne geofity), maj (czerniec, miodunki, czosnek niedźwiedzi, storczyk męski), czerwiec (lilie, podkolany), sierpień (goryczuszka gorzkawa, borowiki), jesień (przebarwiające się lasy bukowe, grzyby)