Kaczawska Majówka 2022

3 maja 2022 Wyłączono przez admin

Majówka to jeden z najbardziej wyczekiwanych długich weekendów na jakie czeka naród polski. Głównym powodem jest możliwość wzięcia kilku dni wolnego w jednym z najprzyjemniejszych okresów w ciągu roku. Uśredniając bowiem temperatury, przełom maja i kwietnia cechuje się idealnymi warunkami. Mroźne dni już minęły, a letnie upały jeszcze nie nadeszły. Temperatura jest wręcz idealna dla organizmu ludzkiego z Europy Środkowej. I to właśnie te dobre warunki sprawiają, że naród masowo wyrusza na łono natury.

Nie tylko ludzie cieszą dobrymi warunkami. Roślinność na przełomie maja i kwietnia niemalże eksploduje. Wszędzie jest pełno kwiatów i soczystej zieleni. Zarówno w runie leśnym jak i w koronach drzew. Oczywiście nie wszędzie zieleń rusza równomiernie. W lasach dębowych, które pokrywają znaczne obszary Pogórza Kaczawskie, runo leśne jest już wprawdzie zazielenione, jednak korony drzew wciąż są nagie. Dęby bowiem wypuszczają liście jako jedne z ostatnich rodzimych drzew. Dzięki temu roślinność runa długo może cieszyć się promieniami słońca. Wśród gatunków jakie spotkamy w dąbrowe należy groszek wiosenny (Lathyrus vernus) o fioletowo-niebieskich kwiatach. Jest to najwcześniej zakwitający gatunek groszku. Ze względu na budowę, kwiaty mogą być zapylane jedynie przez trzmiele, gdyż tylko one są w stanie dostać się do nektaru. Groszkom towarzyszą łany białych zawilców gajowych, niebieskich dąbrówek, żółtych pierwiosnków i miodunek, które tak jak groszek, mają zmienną barwę kwiatów w kolorach różu i fioletu.

Góry i Pogórze Kaczawskie słyną z wielu roślin, niektóre mają tutaj jedyne znane stanowiska w regionie, inne posiadają jedne z liczniejszych populacji. Do tej drugiej kategorii należy kukułka bzowa (Dactylorhiza sambucina), nasza najwcześniej zakwitająca kukułka. Najwięcej znanych stanowisk skupionych jest we wschodniej części Pogórza na terenie tamtejszego parku krajobrazowego, gdzie największa populacja liczy w dogodnych latach niemal setkę osobników. Owe stanowisko jest corocznie przez nas monitorowane. W efekcie zauważamy stopniową tendencję wzrostową w okresie ostatnich 10 lat. Dodatkowo mimo bliskości lokalnych dróg i częściowej reklamy tego miejsca przez gminę, nie odnotowaliśmy wykopywania roślin. Charakterystyczną cechą kukułki bzowej jest wielobarwność kwiatów. Osobniki w tej samej populacji mogą mieć kwiaty w kolorze żółtym lub różowym oraz w formach pośrednich. Storczyki na Pogórzu zasiedlają świetliste lasy dębowe, choć w innych regionach kraju mogą rosnąć także na murawach kserotermicznych i bliźniczkowych o niskiej i rzadkiej runi.

Oprócz już bardzo tradycyjnej wizyty na stanowiskach kukułki bzowej, w czasie wizyty w Kaczawach niemal zawsze należy odwiedzić Bukową Górę koło Grudna. Ta stosunkowo niewielka górka to prawdziwa skarbnica roślinności. Niemal w każdym momencie roślinnej wegetacji można znaleźć tam coś ciekawego. Od marca aż do października. Obecnie do ciekawszych elementów należą stanowiska fiołka skalnego (Viola rupestris). Ten drobny gatunek fiołka nie jest rzadki ale nie można go też nazwać pospolitym. Jego status w czerwonej księdze określany jest jako NT (bliski zagrożenia). Na Bukowej występuje pośród wapiennych skał nieczynnego kamieniołomu w siedlisku ciepłolubnych zarośli i naskalnych muraw. Cechą charakterystyczną są drobne rozetki liści pokryte gęstym kutnerem. U podnóża skał, na żyznej i wilgotnej glebie rozwijają się liczne kwiatostany łuskiewnika różowego (Lathraea squamaria). Podobnie jak fiołek, nie jest on pospolity ani bardzo rzadki. Jest to bezzieleniowa roślina nieprzeprowadzająca procesów fotosyntezy. Z tego powodu musi pobierać wodę wraz z solami mineralnymi i substancjami organicznymi pasożytując na korzeniach drzew i krzewów liściastych. W runie leśnym Bukowej Góry jest to roślina dosyć pospolita, widocznie ma tu bardzo dobre warunki.

Okres majówki to prawdziwy boom wegetacyjny. Do najpospolitszych roślin należy ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna). Gatunek ten ma bardzo, ale to bardzo małe wymogi co do stanowiska i rośnie niemal we wszystkich typach lasów liściastych, mieszanych a nawet w niektórych borach iglastych. Wystarczy że podłoże jest żyzne i wilgotne a zapewne pojawią się tam ziarnopłony. Można je spotkać także w miejskich parkach, zdziczałych zagajnikach i okrajkach. Na Pogórzu Kaczawskim spotykany jest praktycznie wszędzie, gdzie się nie pójdzie tam widoczne są małe, żółte kwiatki. Szczególnie duże populacje rosną w dolinach potoków. Jednak w kwestii pospolitości ziarnopłon ma konkurencję. Jest nim szczawik zajęczy (Oxalis acetosella). Ta niewielka roślina o białych kwiatach i liściach przypominających koniczynę jest bardzo pospolita. Jednak w przeciwieństwie do ziarnopłonu preferuje stanowiska ubogie i kwaśne, głównie w borach iglastych, kwaśnych dąbrowach i kwaśnych buczynach. Siedlisk tych nie brakuje w Górach i na Pogórzu Kaczawskim, więc szczawika można spotkać niemal wszędzie w okresie majówki.

Ostatnim elementem na naszej wycieczce był „Park” Petzolda. Nazwa została celowo zapisana w cudzysłowie albowiem jest to już bardziej las grądowy niż dworski park. Zlokalizowany jest on w południowej części wsi Pogwizdów na skraju Pogórza Kaczawskiego, dalej bowiem rozpościera się już Pogórze Wałbrzyskie. W samym parku najbardziej wyróżniają się liczne drzewa o potężnych pniach i wymiarach pomnikowych … choć ochroną w formie pomnika przyrody objęto zaledwie trzy drzewa! Są to dwa dęby o obwodach 460 i 550 cm oraz buk o obwodzie 350 cm. Jednak w parku dorodnych drzew wartych bycia pomnikiem jest więcej. Należy tu wymienić m.in. potężną lipę drobnolistną, klona jawora, platana klonolistnego a także kilka innych dębów i buków. W runie leśnym występuje prawdziwa mnogość wiosennych geofitów jak kokorycze, kopytniki, miodunki, zawilce, ziarnopłony, złocie oraz gatunki rzadsze jak wspomniany wcześniej łuskiewnik różowy. Wśród zieleni widać także bardzo wiele pędów lilii złotogłów, która za około 1,5 miesiąc zdominuje krajobraz parku swoimi różowymi turbanami.

Oczywiście zaprezentowane rośliny i miejsca to tylko mały fragment jaki oferują Góry i Pogórze Kaczawskie. Region ten charakteryzuje duży udział lasów liściastych w ogólnej powierzchni lasów. Na pogórzu najwięcej jest grądu środkowoeuropejskiego i różnego rodzaju lasów dębowych (kwaśna dąbrowa, świetlista dąbrowa, brekiniowa dąbrowa). Natomiast w górskiej części wśród liściastych lasów dominują buczyny (kwaśne, żyzne, storczykowe). Oprócz tego w dolinach rozpościerają się łęgi i olsy, a strome zbocza porastają jaworzyny, określane także jako zboczowe lasy klonowo-lipowe. Jak więc widać wybór jest naprawdę ogromny. Do tego warto pamiętać, że w każdym typie siedliska spotkać można różne gatunki, co tylko dodaje jeszcze więcej przyrodniczej atrakcyjności temu regionowi.

Zdjęcia w fotorelacji zostały zrobione w następujących lokacjach: