Cenne tereny w gminie Bolków

4 grudnia 2023 Wyłączono przez admin

Gmina Bolków znajduje się w ścisłej czołówce najcenniejszych przyrodniczo gmin w województwie dolnośląskim. Wszystko to zawdzięcza umiejscowieniu na prawdziwym miksie geologicznym. Do tego zlokalizowane są tutaj jedne z największych pokładów skał wapiennych, które ciągną się na zachód aż po sąsiednie gminy Wojcieszów i Świerzawa. Gdyby nie masowe wycinki lasów liściastych oraz porzucenie tradycyjnej gospodarki pasterskiej w przeszłości, gmina ta byłaby zapewne w ścisłej czołówce krajowej a nie wojewódzkiej.

Ze względu na ogromne bogactwo przyrodnicze wiele obszarów w gminie posiada swoje indywidualne opisy. Dotyczy to głównie najcenniejszych i najbogatszych przyrodniczo miejsc. Wiele z nich od 20-30 lat wisi na listach obszarów projektowanych lub proponowanych do objęcia ochroną. Niestety na tą chwilę w gminie powołano tylko 2 rezerwaty, z czego jeden częściowo znajduje się w sąsiedniej gminie.

Obszary posiadające indywidualne opisy:

Buki Sudeckie – rezerwat przyrody obejmujący dobrze zachowane siedliska leśne, w tym łęgi jesionowe, lasy klonowo-lipowe oraz żyzną buczynę sudecką z rozległymi płatami czosnku niedźwiedziego.
Bukowa Góra k. Grudna, wapienne wzgórze porośnięte żyzną i kwaśną buczyną wraz z kilkudziesięcioma chronionymi gatunkami roślin. Ostoja kilku bardzo rzadkich gatunków grzybów kalcyfilnych.
Kamieniołom Mysłów-Sobocin, nieczynny kamieniołom dolomitu, w którym rozwinęły się murawy kserotermiczne, ciepłolubne okrajki i zarośla z wieloma rzadkimi gatunkami roślin.
Kamieniołom w Nowych Rochowicach, wapienne wzgórze porośnięte buczyną storczykową i naskalnym borem sosnowym. W południowej części występuje nicka porośnięta roślinnością kserotermiczną.
Skała Karczmisko, rozległa formacja skalna o wybitnych walorach krajobrazowych.
Skała w Sadach Dolnych, stromy i skalisty stok porośnięty ciepłolubną dąbrową z bogatą roślinnością naskalną i termofilną.
Wapniki i Wysoka, rozległy masyw obejmujący dobrze zachowane płaty ciepłolubnej buczyny storczykowej, żyznej buczyny sudeckiej i łęgu jesionowego. Miejsce z wieloma rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin.
Wąwóz Lipa – rezerwat przyrody, częściowo w granicach sąsiedniej gminy Paszowice obejmujący wąwóz i strome stoki porośnięte ciepłolubną dąbrową, kwaśną dąbrową podgórską, lasami klonowo-lipowymi i grądem.
Wzgórza Lipy, seria wapiennych wzniesień porośniętych roślinnością kserotermiczną z bogatymi populacjami goryczek i storczyków.
Żarnowiec i Lipska Góra, częściowo w granicach sąsiedniej gminy Paszowice, obejmuje masyw porośnięty ciepłolubną dąbrową, kwaśną dąbrową podgórską i grądem z wieloma chronionymi gatunkami roślin.

Dodatkowo w gminie występuje ogromna ilość obiektów geologicznych o wysokich walorach dydaktycznych i krajobrazowych. Wszystkie one zostaną opisane w osobnym artykule o „Perłach geologicznych gminy Bolków”. Wśród tychże perełek należą takie obiekty jak: Czerwona Skała, Diablak, Farne Skały, Kozia Skała, Księży Kamień, Krucza Skała, Lawy poduszkowe w Bolkowie, Odsłonięcie Riolitów k. Świn, Rochowicka Skała, Różowe Wapienie, Zbójecki Kamień i Źródła Kaczawy.

Poniżej lista pozostałych obszarów wraz z krótkim i treściwym opisem. Znajdują się tutaj obszary wytypowane przez gminę jako obiekty o wybitnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych oraz inne tereny, które my osobiście wytypowaliśmy (pominięte w samorządowej liście).

Łęgi w Lipie, stosunkowo duży obszar rozpościerający się 1,5 km na północny-zachód od zabudowań Lipy, przy granicy gminy w kierunku miejscowości Dobków. Są to łagodne stoki opadające w kierunku północnym i wschodnim, gdzie wysokość u podnóża wynosi około 378 m n.p.m. podczas gdy w górnych partiach dochodzi do około 438 m n.p.m. Jest to w większości kompleks lasów łęgowych i grądowych z domieszką sztucznych nasadzeń monokultur świerkowych. Występuje tu wiele gatunków rzadkich lub chronionych, m.in. lilia złotogłów, kukułka Fuchsa, pokrzyk wilcza jagoda i wawrzynek wilczełyko. Pierwotnie obszar lasu proponowano objąć ochroną w ramach użytku ekologicznego. W nowszych opracowaniach samorządu las wraz z przyległymi krzewowiskami, ugorami i murawami został wytypowany jako obszar o wybitnych walorach przyrodniczych. Teren nie posiada wytyczonych szlaków, a jedynie kilka dróg leśnych. Polecany głównie dla pasjonatów aniżeli na wycieczkę z dziećmi.

Dąbrowa w Świnach, obszar obejmuje dwa bezimienna wzgórza o wysokości 401 m n.p.m. (wzgórze północne) i 394 m n.p.m. (wzgórze południowe) położone na północny-zachód od miejscowości Świny, które są w połowie przecięte przez lokalną drogą Gorzanowice-Świny. Wzniesienia rozpościerają się na długości około 800 m i są w całości porośnięte przez ciepłolubny wariant kwaśnej dąbrowy podgórskiej. Runo obfituje w liczne gatunki roślin typowych dla siedliska jak groszek czerniejący, lepnica wąskolistna, kokoryczka wonna, koniczyna długokłosowa, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, smółka wonna i pszeniec leśny. Wśród gatunków chronionych stwierdzono liczną populację podkolana białego i podkolana zielonawego a także pojedyncze okazy lilii złotogłów i naparstnicy pospolitej. Na obrzeżach występuje złoć polna, rzadki gatunek notowany niemal wyłącznie z zachodniej części kraju. Wzdłuż obrzeży lasu licznie rosną krzewy kaliny koralowej. Teren cenny pod względem mykologicznym, gdzie odnaleźliśmy owocniki grzybów z gatunku promieniak wilgociomierz (Astraeus hygrometricus) i krasnoborowik żółtoczerwony (Neoboletus xanthopus). Wzgórze południowe zostało wytypowane przez opracowania samorządu jako obszar o wybitnych walorach przyrodniczych. Teren położony tuż przy drodze, gdzie jest niewiele miejsc na parkowanie. Nie ma tu wytyczonych szlaków, przebiega jedynie kilka leśnych dróg. Wzgórza mają łagodne stoki nie stanowiące wyzwania dla osób niewprawionych w wycieczkach lub o słabej kondycji.

Dolina potoku Sadówka, obszar obejmuje dolinę potoku Sadówka na odcinku o długości około 3 km, która rozpościera się pomiędzy Sadami Dolnymi (od mostku na drodze krajowej nr 5), po ujście do Nysy Szalonej w Wolbromku. Potok 2-krotnie przecina nowo wybudowana ekspresówka S3 (w połowie wyznaczonej długości, oraz na północnym odcinku). Miejscami wzdłuż brzegów występują niewielkie płaty łęgów topolowych i olchowych ze stanowiskami gatunków chronionych jak pierwiosnek wyniosły, śnieżyca wiosenna i wawrzynek wilczełyko. W górnym odcinku stwierdzono miejsca lęgowe zimorodka.

Dolina Rochowickiego Potoku, jeden z większych obszarów obejmujący doliny i wzgórza pomiędzy miejscowościami Stare Rochowice (od północy), Wierzchosławicziki (od wschodu) i zlokalizowanego w sąsiedniej gminie miejscowości Pastewnik (od południa), a dokładniej jego przysiółka-Słowików. Omawiany obiekt posiada nietypowo wyznaczone granice, głównie z powodu jeszcze bardziej nietypowo poprowadzonych w tym miejscu granic gminy Bolków i Marciszów, gdzie gminie Marciszów podlegają pola i obszary nieleśne wbijające się klonem pomiędzy dwie zalesione doliny, a gminie Bolków przypadają owe dwie doliny. W efekcie proponowany na tym terenie obszar chroniony składa się z dwóch odseparowanych fragmentów. Całość tworzy serię wzgórz o wysokościach w granicach 550-650 m n.m.p., w których powstały dwie doliny. Zachodnia dolina tworzy wąski wąwóz w kierunku północnym z bogatą siecią źródlisk i drobnych potoków uchodzących do Rochowickiego Potowku na wysokości Starych Rochowic. Druga dolina ma mniej strome stoki z jednym ciekiem wodnym tworzy wąwóz w kierunku wschodnim na Wierzchosławiczki. W miejscu tym występują płaty łęgu jesionowego, kwaśnej buczyny i grądu środkowoeuropejskiego ze stanowiskami chronionych roślin jak czosnek niedźwiedzi, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna i śnieżyca wiosenna. Na przyleśnych łąkach stwierdzono populacje czerwończyka nieparka. Na obszarze nie ma wytyczonych szlaków, nie występuje tu także za dużo dróg leśnych. Ze względu na liczne stoki i źródliska jest to teren polecany głównie dla przyrodników i pasjonatów.

Kamieniołom w Starych Rochowicach (Brzozowy Kamieniołom), pomimo nazwy, obszar ten znajduje się znacznie bliżej Nowych Rochowic, około 250-300 m na południe od ostatnich zabudowań. W przypadku Starych Rochowic, jest to odległość prawie 1,5 km. Oprócz tytułowego kamieniołomu, omawiany teren obejmuje lasy i zarośla ciągnące się wzdłuż drogi na odcinku 800-900 m, licząc od Zbójeckiego Kamienia na północy. W tych granicach występuje cała mozaika siedlisk składających się na łęg jesionowy rosnący wzdłuż bezimiennego potoku, grąd środkowoeuropejski i żyzną buczynę o cechach buczyny storczykowej. W runie leśnym występuje wiele gatunków rzadkich lub chronionych jak buławnik mieczolistny, czosnek niedźwiedzi, kopytnik pospolity, kruszczyk szerokolistny, marzanka wonna, naparstnica zwyczajna, lilia złotogłów i pierwiosnek wyniosły. Naokoło lasu występują także ciepłolubne zarośla i ciepłolubne zbiorowiska kalcyfilnych chwastów z zespołu groszku bulwiastego. Opracowania samorządu wskazują ten teren jako obszar o wysokich walorach przyrodniczych. Dodatkowo wraz z rozwojem regionalnej turystyki nadano temu miejscu indywidualną nazwę „Brzozowy Kamieniołom”, z względu na licznie występujące brzozowe drzewa w niecce wyrobiska. Do obiektu prowadzi wąska droga, gdzie brakuje miejsca do parkowania i manewrów. Samochód lepiej jest pozostawić we wsi. Niedawno utworzono niebieski szlak turystyczny, tzw. Szlak Wapienników zahaczający o kamieniołom. Nie licząc samego wyrobiska teren naokoło jest płaski i łatwy do poruszania się.

Łąki k. Kaczorowa, system łąk rozciągających się na południe i południowy-wschód od zabudowań miejscowości Kaczorów, obejmujących łagodne stoki opadające od Gór Ołowianych w kierunku doliny Kaczawy. W większości są to tereny wilgotnych, eutroficznych, niezabagnionych gleb mineralnych i organiczno-mineralnych. Powstały tutaj mozaiki roślinności łąkowej i bagiennej obejmującej łąki trzęślicowe, kośne łąki użytkowane ekstensywnie i łąki kaczeńcowe. Jednak do najważniejszych należą łąki rdestowo-ostrożeniowe z zespołu dzięgla i ostrożenia warzywnego (Angelico-Cirsietum oleracei ) porastające wybitnie żyzne, miejscami podmokłe fragmenty, głównie w sąsiedztwie cieków wodnych i źródlisk. Do gatunków rzadkich i cennych należą populacje kukułki szerokolistnej, listery jajowatej, pełnika europejskiego, pierwiosnka lekarskiego, podkolana białego i zimowita jesiennego. Inwentaryzacje faunistyczne wykazały stanowiska gatunków naturowych jak modraszek telejus i modraszek nausitous, a także inne rzadkie i chronione zwierzęta, m.in. trzmiel rudy, traszka grzebieniasta, derkacz, karczownik ziemnowodny. Nie ma tutaj wytyczonych szlaków ani ścieżek dydaktycznych, jednak obszar posiada liczne polne drogi. Dodatkowo bliskość drogi krajowej oraz samej miejscowości umożliwiają łatwy dojazd.

Łąki k. Nowych Rochowic, niewielki kompleks łąk rozciągających się na północny-wschód od zabudowań wsi Nowe Rochowice, pomiędzy granicami rezerwatu przyrody Buki Sudeckie a bezimiennym wapiennym wzgórzem. Całość siedlisk porasta łagodne stoki północne góry Rakarnia (548 m n.p.m.). W środkowej części występuje bezimienny wierzchołek porośnięty zadrzewieniami, grądem środkowoeuropejskim i wąskim pasem kwaśnej dąbrowy od południa. W północno-wschodniej części występuje potok porośnięty łęgiem topolowo-wierzbowym. Do najcenniejszych fragmentów tego terenu należy płat łąk konietlicowych w górnej części z bardzo liczną populacją storczyka męskiego a także bogata populacja zimowitu jesiennego występującego we wschodnim fragmencie obszaru z dobrze wykształconą łąką kośną użytkowaną ekstensywnie. Dodatkowo wzdłuż pasa zadrzewień występują ciepłolubne okrajki z groszkiem leśnym, koniczyną dwukłosową i rozchodnikiem wielkim. Teren o łagodnych stokach położony tuż przy drodze, polecany dla każdego spacerowicza.

Łąki k. Płoniny, kompleks łąk i pastwisk rozciągających się na długości około 1,5 km na południe i południowy-zachód od zabudowań wsi Płonina. Dokładniej wyznaczony teren ma formę klina pomiędzy linią kolejową a lokalną drogą Płonina-Kaczorów. Po drugiej stronie torów łąki są opisane w jako osobny obszar o nazwie „Łąki w Dolinie Świdnej”. Całość porasta mozaika siedlisk obejmująca głównie górskie łąki kośne użytkowane ekstensywnie oraz żyzne i wilgotne kompleksy łąk trzęślicowych i kaczeńcowych określanych jako półnaturalne i antropogeniczne darniowe zbiorowiska łąkowe na eutroficznych, niezabagnionych glebach mineralnych i organiczno-mineralnych. Wśród gatunków wartych szczególnej uwagi należą liczne populacje pełnika europejskiego, któremu towarzyszą firletki, rdesty, przywrotniki i kaczeńce. Występują tu gatunki naturowe jak czerwończyk nieparek, modraszek telejus i modraszek nausitous. Od wschodu prowadzi zielony szlak turystyczny, jest też tu dobry dojazd. Teren płaski, choć miejscami podmokły. Polecany dla każdego miłośnika przyrody.

Łąki w Dolinie Świdnej, kompleks łąk, muraw i zadrzewień w południowej części gminy, rozpościerający się pomiędzy linią kolejową a granicą gminy. Obejmują one łagodne stoki Gór Ołowianych opadające w kierunku północnym wzdłuż potoku Świdna, który po przekroczeniu granic gminy, po kilku kilometrach wpada do rzeki Bóbr. W dużej mierze teren porastają te same siedliska jakie występują po drugiej stronie torów, zostały opisane we fragmencie zatytułowanym „Łąki k. Płoniny”, chodzi tu o łąki trzęślicowe i łąki kaczeńcowe z gatunkami chronionymi jak kukułka szerokolistna, kosaciec syberyjski i pełnik europejski. Występują tu liczne gatunki chronionych owadów m.in. modraszek telejus i modraszek nausitous. Wśród innych gatunków inwentaryzacje wykazały stanowiska derkacza, rzęsorka rzeczka i zimorodka.

Łąki w rejonie wzgórza Ostnik, pod tą nazwą kryje się rozległy na długości około 2 km kompleks łąk, muraw, pastwisk i ugorów rozciągający się od Księżej Góry (455 m n.p.m.) w kierunku południowo-wschodnim aż po górę Ostnik (545 m n.p.m.). Od południa granicę kompleksu wytycza linia kolejowa, od zachodu i północy droga krajowa nr 3, natomiast od północy i wschodu granica dochodzi do podnóży zalesień Masywu Lubrzy i kończy się na leśnej drodze, którą poprowadzono żółty szlak turystyczny. W obrębie omawianego obszaru znajduje się tytularny szczyt Ostnik a także Czerwona Skała, Karczmisko i Diablak. Mimo swojej nazwy, w granicach „łąk” występuje duży obszar zalesień, w tym fragmenty lasków brzozowych, olchowych i topolowych rozciągających się wzdłuż bezimiennych potoków oraz lasy liściaste i mieszane wokół Diablaka. W południowej części występuje bogata sieć źródliskowa tworząca kilka niewielkich dopływów Kaczawy. Prace inwentaryzacyjne wykazały kilka gatunków rzadkich i chronionych, m.in. dzięcioł czarny, gąsiorek, jarzębatka, derkacz i potrzeszcz, a także motyle z gatunku czerwończyk nieparek, modraszek telejus i modraszek nausitous. Teren dobrze skomunikowany, jedną z granic wyznacza droga krajowa, gdzie są 2-3 szerokie fragmenty pobocza służące jako parking. Ewentualnie można dojechać od strony Płoniny, gdzie także jest kilka szerszych poboczy do pozostawienia auta. Przez obiekt przebiegają dwa szlaki turystyczne (żółty i zielony). Teren pagórkowaty, poprzecinany licznymi polnymi drogami umożliwiającymi piesze dotarcie niemal w każdy fragment.

Łąka w Sadach Dolnych. Jest to niewielki obszar położony w północno-wschodniej części wsi Sady Dolne, na stokach opadających do doliny potoku Sadówka, około 500 m na wschód od zabudowań pod numerami 31-34. Prowadzą tutaj śródpolne drogi. Całość obejmuje śródpolne murawy i łąki otoczone pasem zadrzewień. W niektórych programach samorządu teren planowany do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny. Teren trudny pod względem dostępności. Mimo relatywnej bliskości drogi, problemem są odgradzające zabudowania. W efekcie trzeba robić duże koło i nadrabiać spory kawałek przez pola by dostać się na opisywane miejsce.

Masyw Truskolas (Półwsie), jest to jeden z największych obiektów na liście, który obejmuje północny kraniec Gór Wałbrzyskich o powierzchni około 300 ha. Całość tworzy 4,5 km długości masyw o niemal idealnie równoleżnikowym ułożeniu. Wyróżnia się tutaj kilka szczytów, wśród których trzy posiadają własne nazwy, zaczynając od zachodu jest to Truskolas (613 m n.p.m.), Młynarka (589 m n.p.m.) i Bukowa (535 m n.p.m.). W połowie długości masyw jest przedzielony dolinką, której dnem poprowadzono drogę Półwsie-Nagórnik. Północne stoki posiadają bogatą sieć źródliskową, które tworzą dopływy dla Nysy Szalonej i Sadówki. Większość masywu porastają podgórskie lasy liściaste scharakteryzowane jako żyzna buczyna sudecka i podgórska kwaśna buczyna. Płaty obu siedlisk występują wyspowo pośród mniej lub bardziej rozległych lasów gospodarczych lub nasadzonych monokultur świerkowych. Występuje tu także bogata rzeźba geologiczna w postaci licznych wychodni i ścian skalnych, szczególnie dobrze wyeksponowanych wzdłuż nowo powstałych asfaltowych dróg leśnych poprowadzonych dookoła góry Truskolas. W części opracowań wschodnia część masywu miała być objęta ochroną w ramach użytku ekologicznego o roboczej nazwie „Półwsie”. Całość obszaru pod względem przyrodniczym została wyróżniona w nowych opracowaniach samorządu jako „kompleks leśny na Młynarce i Bukowej w masywie Truskolasu”. Teren dobrze skomunikowany, od zachodu masyw graniczy z drogą krajową, dodatkowo przez środek obszaru biegnie żółty szlak i lokalna droga łącząca Półwsie i Nagórnik. Wokół gór i poprzez szczyty poprowadzono szereg dróg leśnych, w tym szerokich wyasfaltowanych. Teren polecany zarówno dla pasjonatów jak i na wycieczkę z dziećmi.

Ostoja Poczwarówki, jest to niewielki kompleks łąk i zadrzewień na południe od Mysłowa, pomiędzy drogą krajową nr 3 a potokiem Mokrzyna (dopływ Kaczawy). Obejmuje płaski teren o lekkim nachyleniu, który jest porośnięty mozaiką roślinności obejmującą wilgotne łąki kaczeńcowe, turzycowiska, siedliska roślinności błotnej (szuwary, trzcinowiska) oraz niewielkie zagajniki topolowo-wierzbowe. Miejsce stanowi ostoję bardzo rzadkiego gatunku ślimaka, poczwarówki zwężonej (Vertigo angustior), która została wymieniona w załączniku II dyrektywy siedliskowej oraz objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. Jest jednym z najmniejszych lądowych ślimaków w Europie osiągającym niecałe 2 mm długości. Z tego powodu jego odnalezienie jest niezwykle trudne. Jednak w gminie Bolków odnaleziono jedną populację, która podlega monitoringowi. W miejscu tym rosną także gatunki rzadkie lub chronione jak kukułka szerokolistna, pierwiosnek lekarski, pierwiosnek wyniosły i śnieżyczka przebiśnieg.

Przełom dopływu Sadówki w Sadach Dolnych, obszar obejmuje dolinkę w środkowej części wsi Sady Dolne, na wschodnich stokach opadających do doliny potoku Sadówka. Jest to wąwóz o wąskim przebiegu i stromych ścianach porośniętych podgórskimi lasami liściastymi. Dołem biegnie bezimienny potok wzdłuż którego poprowadzono leśny trakt mający początek we wsi na wysokości zabudowań o numerach 43-45. Różnica poziomów wynosi około 40 m, gdzie wysokość u wylotu dolinki wynosi 318 m n.p.m. podczas gdy w szczytowych partiach dochodzi do około 360 m n.p.m. Teren porasta kwaśna dąbrowa oraz grąd środkowoeuropejski ze stanowiskami gatunków chronionych jak naparstnica zwyczajna, lilia złotogłów i rojnik pospolity. Dolna część wąwozu jest łatwa w poruszaniu się, szczególnie dzięki polnej drodze. Zbocza są już jednak strome i polecane głównie dla wprawionych wędrowców.

Wapienne Wzgórza w Mysłowie, obszar o nie do końca sprecyzowanych granicach, który obejmuje południowo-wschodnie zbocza rozpościerające się pomiędzy wzgórzami Osełka (581 m n.p.m.) i Czereśniak (510 m n.p.m.) na wysokościach w przedziale 560-460 m n.p.m. W miejscu tym stoki posiadają stosunkowo bogatą rzeźbę w postaci kilku wgłębień i wypukleń. Dodatkowo występują liczne wyrobiska, w tym duże i bezimienne wyrobisko będące pozostałością po dawnym kamieniołomie oraz serią drobnych wyrobisk na północ od kościoła. Wszystkie wyrobiska są obecnie całkowicie zarośnięte lasem o charakterze grądu środkowoeuropejskiego z licznym drzewostanem lipowym, grabowym, dębowym i klonowym. W niecce kamieniołomu stwierdzono występowanie chronionego nasięźrzała pospolitego, buławnika mieczolistnego, buławnika wielkokwiatowego, lilii złotogłów, podkolana białego, orlika pospolitego i wawrzynka wilczełyko. Dominującym siedliskiem są rozległe górskie łąki kośne użytkowane ekstensywnie z licznymi ale pospolitymi gatunkami jak babka, firletka, jaskier, jastrzębiec, przetacznik i szelężnik. W górnych fragmentach wzdłuż zadrzewień wytworzyły się wąskie pasy ciepłolubnych okrajków z krzyżownicami, goździkami i rozchodnikami oraz rzadką wyką zaroślową. Wśród fauny stwierdzono stanowiska dziwonii, turkawki i przepiórki. Teren dobrze skomunikowany, wszak rozpościera się bezpośrednio nad wsią. Na stoki prowadzi kilka polnych dróg, które w pewnym momencie niemal całkiem zanikają w runi. Stosunkowo duże nachylenia sprawiają, że jest to miejsce głównie dla osób z odpowiednio dobrą kondycją.

Wzgórza wokół Jeżowa, seria wzgórz rozciągających się na północny-wschód od Bolkowa, wzdłuż drogi krajowej nr 3 na wysokości przysiółka Jeżów. Całość stanowi kilka bezimiennych wzgórz poprzecinanych niewielkimi dolinkami, które stromo opadają w kierunku zachodnim do doliny bezimiennego potoku. Jedynym wzniesieniem posiadającym nazwę jest Zapiecek (458 m n.p.m.) zlokalizowany w północnej części. Na wzgórzach występuje bogata rzeźba geologiczna z licznymi wychodniami skalnymi, część w formie niewielkich baszt, oraz głazowiskami i odsłonięciami skalnymi. Część odsłonięć powstała w trakcie przebudowy drogi krajowej. Same wzgórza porośnięte są kwaśną dąbrową podgórską, szczególnie na stokach wyeksponowanych na zachód i południowy-zachód. W dolinkach dąbrowa przechodzi w ubogi grąd środkowoeuropejski. W runie występuje kilka gatunków rzadkich lub chronionych, m.in. lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, podkolan biały i storczyk męski. U podnóża wzgórz, wzdłuż potoku, rozciąga się pas łęgu olchowego z populacjami pierwiosnka wyniosłego, śnieżycy wiosennej i wawrzynka wilczełyko. Nie ma tutaj szlaków a sieć leśnych dróg jest słabo rozwinięta, mimo wszystko teren jest bardzo dobrze skomunikowany dzięki sąsiedztwu drogi krajowej. Na wysokości zabudowań Jeżowa powstał parking umożliwiający pozostawienie auta. Liczne stromizny powodują, że teren polecany jest głównie dla pasjonatów.

Wzgórze Kaczorek i Kurzacki Wąwóz, niewielki masyw umiejscowiony na południowy-wschód od Bolkowa, na granicy Obniżenia Wolbromka, który przecięty jest na pół przez bezimienny potok (lewy dopływ Sadówki), który utworzył na długości 1 km wąwóz wypreparowany w staropaleozoicznych łupkach zieleńcowych i zieleńcach. Miejscami tworzy strome i urwiste zbocza z licznymi wychodniami i odsłonięciami skalnymi. Jest to obiekt o wybitnych walorach krajobrazowych i geologicznych. Od zachodu występuje wzniesienie Kaczorek (426 m n.p.m.) zbudowane z fyllitów i łupków. Tereny te porastają w dużej mierze lasy liściaste (kwaśne buczyny, kwaśne dąbrowy, grąd środkowoeuropejski) oraz nasadzenia świerkowe. Bogata flora obfituje w kilka gatunków chronionych, m.in. buławnik mieczolistny, gnieźnik leśny, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, podkolan biały i wawrzynek wilczełyko. W miejscu tym nie ma szlaków ani ścieżek dydaktycznych. Jest tu dobry dojazd, od północy biegnie droga krajowa oraz jest niewielki parking leśny umożliwiający pozostawienie auta. Istnieje tu sieć leśnych dróg, które stosunkowo gęsto przecinają cały kompleks leśny.

Uroczysko Figlów, stosunkowo duży kompleks łąk, pastwisk i zadrzewień rozciągający się na południe i południowy-wschód od zabudowań przysiółka Figlów. Całość obejmuje łagodnie opadające stoki odchodzące od góry Sójka (617 m n.p.m.), które już poza wytyczonym obszarem opadają w kierunku potoku Sadówka. Całość Uroczyska Figlów stanowi jeden z obszarów źródliskowych Sadówki, gdzie występuje kilka wysięków wodnych. We wschodniej i południowej części rosną płaty lasów liściastych ze stanowiskami chronionego czosnku niedźwiedziego i wawrzynka wilczełyko. Inwentaryzacje przyrodnicze wykazały bogatą ornitofaunę, m.in. derkacz, gąsiorek, strumieniówka, trzmielojad. Część działek jest ogrodzona ze względu na wypas bydła. Teren płaski ale pozbawiony odpowiedniej infrastruktury czy chociażby sieci dróg, w efekcie uroczysko polecane jest głównie dla pasjonatów.

Zimowitowe Łąki, omawiane łąki nie stanowią jednego zwartego kompleksu tylko serię kilku mniejszych łąk, które są wyspowo rozsiane po północnych i środkowych terenach gminy Bolków. Na potrzeby artykułu są one zbiorczo połączone w jeden opis. W przeważającej części łąki zimowitowe obejmują siedliska określane jako górskie łąki kośne użytkowane ekstensywnie. Jest to siedlisko ściśle uzależnione od gospodarki łąkowej, które porastają eutro- i mezotroficzne gleby na podłożu mineralnym i organiczno-mineralnym. Na niektórych łąkach zimowitom towarzyszą także inne gatunki roślin jak goryczuszka orzęsiona, kukułka szerokolistna, rdest wężownik i zaraza bladokwiatowa. Niektóre łąki zostały zniszczone, przykładowo wąski pas łąk zimowitowych znajdujących się w środkowej części wsi Grudno, został w 2 dekadzie obecnego wieku zaorany pod pole uprawne.

Do typowych łąk zimowitowych należą następujące murawy:

Browar Roch, duża, śródleśna łąka na stromych stokach położona po północnej stronie DK3, około 200 m na północny-zachód od browaru. 100-150 osobników.
Grudno I, podłużna łąka rozciągająca się wzdłuż polnej drogi, około 200 m na zachód od ostatnich zbudowań miejscowości, w sąsiedztwie rezerwatu Buki Sudeckie. W dogodnych latach zakwita tutaj kilka tysięcy zimowitów.
Grudno II, okrągława w kształcie łąka sąsiadująca bezpośrednio z rezerwatem Buki Sudeckie w jego północno-wschodnim krańcu. Obecnie mocno zarośnięta, gdzie występuje zanikająca populacja 50-100 zimowitów.
Nowe Rochowice, kompleks łąk 400 m na północny-wschód od zabudowań. Kilkaset osobników.
Sześć Domków, niewielka łąka otoczona pasem zadrzewień, około 500 m na południowy-wschód od przysiółka, w bezpośrednim sąsiedztwie DK3 100-150 osobników.

Informacje praktyczne:

ze względu na ilość oraz różnorodność obszarów, istnieje tutaj bardzo duża rozbieżność w stopniu trudności i dostępności. Od terenów ulokowanych tuż przy drogach, po odległe i praktycznie niedostępne fragmenty. Od miejsc płaskich i bez żadnych utrudnień w poruszaniu się, po strome i skaliste stoki przygotowane tylko pod wprawionych wędrowców. W efekcie przy każdym opisie staraliśmy się dopisać poziom trudności i ewentualną dostępność
mimo że gmina od dawna tworzy pewne zagospodarowanie turystyczne, szczególnie w ostatnich latach kładzie nacisk na turystykę przyrodniczo-krajoznawczą, to jednak większość opisywanych tu miejsc wciąż czeka na odkrycie. Do większości nie prowadzą żadne szlaki turystyczne czy ścieżki przyrodnicze, nie ma tam także tablic dydaktycznych czy miejsc do odpoczynku. Stopniowo ulega to zmianom i przykładowo w 2023 r. wytyczono szlaki wokół Mysłowa, Nowych Rochowic i Bolkowa, które prowadzą do niektórych z wymienionych na liście obiektów.
tereny gminy Bolków należą do jednych z najbogatszych przyrodniczo w całym województwie, jednak w bezpośrednim sąsiedztwie także występuje kilka ciekawych miejsc jak: Góra Miłek, góra Połom, Wąwóz Siedmicki, Nad Groblą, Swarna Góra i masyw Trójgarbu.
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień (wczesnowiosenne geofity), maj (storczyki), czerwiec (podkolany, kosaćce, pełniki, koniczyny), lipiec (kruszczyki), wrzesień (goryczki, grzyby, zimowity)